ماهیت بازار خارج از بورس و تمایز آن از بورس اوراق بهادار در نظام حقوقی ایران و آمریکا مقاله
قانون بازار اوراق بهادار در بند 5 ماده 1 برای نخستین بار به تبیین بازار خارج از بورس پرداخته و آن را به بازاری در قالب شبکه ارتباط الکترونیک یا غیرالکترونیک که معاملات اوراق بهادار در آن برر پا یر ه مذاکره صورت می گیرد، تعریف کرده است؛ از این رو با توجه به تحولات قوانین و مقررات این حوزه، از جمله: تصویب قانون بازار اوراق بهادار، قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی، قانون برنامه پنجم توسعه و. تغییرات بنیادینی در حوزه اجرایی حادث شرده و ایر ن برازار از مههرور ر ایر ج و مترداو خرود در کشورهای دارای اقتصاد پیشرفته فاصله گرفته است. شرکت فرابورس ایران براساس مجوز شورای عالی در بازار سرمایه کشور تاسر یس شرده » بازار خارج از بورس « بورس و اوراق بهادار به مثابه تنها مصداق است، اما ساختار متشکل و نظار یافته این شرکت و نحوه انجار معاملات آن، که تا حدودی شبیه برورس اوراق بهادار است، عملا به فاصله گرفتن فرابورس از مههور بازار خارج از بورس انجامیده و این شررکت را به بورسی سازمان یافته مبد کرده است. امری که منجر به محرومیت بازار سرمایه کشرور از مز ایر ای بازار خارج از بورس شده و ایرادات قانونی عدیده ای بر آن وارد است؛ درحالی کره در حقروق آمریکرا ، بازار خارج از بورس از جنبه های گوناگون نظیر: نحوه معراملات، معا فیر ت هرا ی مالیر اتی، کارمزدهرا و واسطه های اجرای معاملات، کاملا متمایز از بورس اوراق بهادار است و بدین طریق شر یوه هرا ی متنرو سرمایه گذاری را برای فعالان بازار سرمایه فراهم می کند.
چرا بورس برای سرمایه‌گذاری مناسب است؟
بورس، مسکن، طلا، دلار و… گزینه‌هایی هستند که به‌عنوان محل‌های سرمایه‌گذاری شناخته می‌شوند. سرمایه‌گذاری معمولاً با هدف کسب سود انجام می‌شود.
افراد فارغ از این هدف، ممکن است اهدافی چون حفظ ارزش دارایی نسبت به تورم داشته باشند. پیدا کردن محل مناسب با توجه به دارایی یکی از دغدغه‌ها است که در این مطلب به بررسی فرصت‌ها و مزیت‌های سرمایه‌گذاری در بورس پرداخته می‌شود.
بورس و سرمایه‌گذاری در آن
سرمایه‌گذاران همیشه با این سوال روبرو هستند که کدام بازار در حفظ و افزایش سرمایه موفق‌تر عمل کرده است یا می‌تواند بازدهی بهتری در آینده داشته باشد؟ بازار سهام که با نام بورس شناخته می‌شود، محلی برای خرید و فروش اوراق بهادار است. این خرید و فروش یکی از راه‌های سرمایه‌گذاری در بورس است و در صورتی که حساب شده و تحلیل شده باشد، می‌تواند سود خوبی را نصیب سرمایه‌گذار کند.
بازار سرمایه بسیار گسترده است و فعالیت در آن ساعت‌ها آموزش، یادگیری و تمرین را نیاز دارد. آموزش اصولی در این مسیر پیچیده حرف اول را می‌زند، اما ممکن است سرمایه‌گذار به‌دلیل تنوع زیاد در روش‌های آموزشی موجود، مسیر یادگیری صحیحی را برای فعالیت در بورس انتخاب نکند یا در این بین به علت حجم زیاد اطلاعات موجود گیج شود. از این رو مطلب آموزش بورس از صفر می تواند نقطه شروع مناسبی برای افراد تازه‌کار در این راه باشد.
مزایای سرمایه‌گذاری در بورس
سرمایه‌گذاری در بورس به‌صورت کلی مزایایی دارد که در ادامه به آن پرداخته می‌شود.
سرمایه‌گذاری در سهام علاوه بر کسب سود از تغییرات حاصله در قیمت سهام (نوسان قیمت)، از طریق تقسیم سودی که سالیانه توسط شرکت انجام می‌شود نیز سرمایه‌گذاران را منتفع می‌سازد.
کلیه فعالیت سهامداران و شرکت‌ها در بورس، زیر نظر سازمان بورس انجام شده و در بورس هیچ‌گونه معاملات غیرقانونی و خارج از چارچوب سازمان انجام نمی‌شود.
- عدم محدودیت در میزان سرمایه‌گذاری
برای ورود به بازار سهام، سرمایه زیادی نیاز نیست و هر شخص حتی با مبالغ پایین نیز می‌تواند سرمایه‌گذاری خود را شروع کند. این مبلغ برای خرید سهم طبق دستور سازمان بورس حداقل ۵۰۰ هزار تومان است و برای صندوق‌های سرمایه‌گذاری نیز با توجه به مبلغ صدور هر واحد سرمایه‌گذاری صندوق، متفاوت است.
- تنوع در استفاده از ابزارهای سرمایه‌گذاری
بازار سرمایه دارای ابزارها و بازارهای زیرمجموعه متنوعی است که هر سرمایه‌گذار می‌تواند با استفاده از آنها سود کسب کند. بورس و فرابورس، بورس کالا، انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری (مانند صندوق سهامی، صندوق درآمد ثابت، صندوق طلا و…)، اوراق تسهیلات مسکن و انواع گواهی‌ها در بورس کالا از جمله بازارها و ابزارهای موجود در بازار سرمایه هستند که هر کدام به بخش‌های جزئی‌تری تقسیم می‌شوند.
یکی دیگر از مزایای سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه (بورس) دسترسی و سهولت به سامانه‌های معاملاتی آنلاین برای انجام معامله است. فعالان بازار سرمایه می‌توانند از طریق سامانه‌های معاملاتی به صورت غیرحضوری و آنلاین اقدام به خرید و فروش اوراق بهادار کنند.
شروع فعالیت در بورس با دریافت کد بورسی
اولین گام برای شروع فعالیت در بازار سرمایه و خرید و فروش انواع اوراق بهادار، دریافت کد بورسی است. شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه به عنوان یکی از ارکان اصلی بازار سرمایه برای هر شخص متقاضی کد بورسی منحصر به فرد صادر می‌کند. کد بورسی، کد شناسایی هر شخص بورس متشکل و بازار خارج از بورس حقیقی یا حقوقی در بازار سرمایه است که توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی صادر می‌شود. نام دیگر کد بورسی، کد سهامداری است که از ترکیب سه حرف و یک عدد پنج رقمی تشکیل شده است. افراد به دلایل مختلفی به دریافت کد بورسی نیاز پیدا می‌کنند.
سرمایه‌گذاری در بورس به روش مستقیم
پس از دریافت کد بورسی برای معامله کردن سهام در بورس به روش مستقیم، سرمایه‌گذار باید از طریق سامانه‌های معاملاتی اقدام کند. به این صورت که پس از شناسایی سهم مناسب از نظر تکنیکالی و بنیادی در زمان مناسب، به سامانه‌های معاملاتی وارد شده و سفارش خرید خود را ثبت کند.
سرمایه‌گذاری در بورس به روش غیر مستقیم
سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس به‌دو صورت انجام می‌شود. روش اول در این نوع سرمایه‌گذاری سبدگردانی است. شرکت‌هایی وجود دارند که با دریافت مبلغی به عنوان کارمزد سبدگردانی، پرتفوی سرمایه‌گذار را مدیریت می‌کنند و به‌جای او اقدام به خرید و فروش سهام می‌کنند. شرط حداقل مبلغ مورد نیاز برای سبدگردانی، ممکن است مانع شود که بسیاری از افراد این نوع روش سرمایه‌گذاری را انتخاب کنند.
سرمایه‌گذاری در صندوق‌های سرمایه‌گذاری
روش دیگر، سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها است که به‌عنوان یکی از ابزارهای سرمایه‌گذاری به روش غیرمستقیم شناخته می‌شود. دارایی‌های افراد مختلف در یک نهاد مالی به نام صندوق سرمایه‌گذاری جمع می‌شود و این دارایی تجمیع شده با توجه به ماهیت و عملکرد صندوق در انواع اوراق بهادار، سهام، سپرده‌های بانکی و… سرمایه‌گذاری می‌شود. صندوق‌ها انواع مختلفی دارند که هر فرد باتوجه به ویژگی‌ها و هدف خود از سرمایه‌گذاری می‌تواند در یک یا انواع آن سرمایه‌گذاری کند. از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری می‌توان به صندوق تضمین اصل سرمایه، صندوق درآمد ثابت، صندوق طلا، صندوق شاخصی و … اشاره کرد.
در صورت مواجه شدن هر شخص با ابهاماتی در خصوص سرمایه‌گذاری در صندوق، وی می‌تواند از مشاوران کارگزاری مفید برای انتخاب صندوق مناسب خود به‌صورت کاملاً رایگان و حرفه‌ای راهنمایی دریافت کند.
به اطلاعات بیشتری نیاز دارید؟
شما می‌توانید برای کسب اطلاعات بیشتر درباره بورس و روش‌های تحلیل آن، به سامانه آموزشی کارگزاری مفید به نشانی learning.emofid.com مراجعه کنید. در این وبسایت بیش از ۱۰۰۰ مطلب در سه سطح «مبتدی»، «نیمه حرفه‌ای» و «حرفه‌ای» به همراه دوره‌های مختلف آموزشی ارائه شده است. به علاوه روزانه چندین کلاس با هدف آموزش بورس به صورت رایگان و غیر حضوری برگزار می‌شود.
چگونگی از بورس خودرو بخریم
مدیر عملیات بازار بورس کالای ایران گفت: اطلاعیه عرضه برای آگاهی مردم روی سایت بورس کالا در دسترس قرار گرفته و زمان ثبت سفارش از یک روز پس از انتشار اطلاعیه تا ساعت ۸:۳۰ روز انجام معامله امکان پذیر است.
به گزارش تحریریه، مدیر عملیات بازار بورس کالای ایران در رابطه با عرضه خودرو نکاتی را مطرح کرد
چرا خودرو در بورس کالا عرضه شد؟
یعقوبی: بستر لازم برای فروش خودرو در بورس کالا فراهم شده تا با استفاده از بازاری شفاف و رقابتی، خودرو با قیمتی منصفانه به دست مصرف کننده رسد شرط لازم برای محقق شدن اهداف یاد شده، عرضه منظم توسط خودروسازان در بورس و عدم فروش در بازار خارج از بورس است تا به ایجاد بازار متشکل خودرو کمک شود و خریداران با اطمینان از عرضه مستمر خودرو در بورس، رفتارهای هیجانی از خود بروز ندهند.
جزییات و چگونگی دریافت کد و خرید از بورس به چه صورت است؟
یعقوبی: اطلاعیه عرضه برای آگاهی عموم مردم روی سایت بورس کالا در دسترس قرار گرفته است و زمان ثبت سفارش از یک روز پس از انتشار اطلاعیه عرضه تا ساعت ۸:۳۰ روز انجام معامله امکان پذیر است. پس از آن از طریق معاملات حراج باز جلسه معاملاتی فروش خودرو برگزار می‌گردد.
استفاده از روش حراج باز متضمن کشف نرخ عادلانه و جلوگیری از به وجود آمدن انگیزه سفته‌بازی خارج از بورس می‌شود، زیرا مصرف کننده نهایی تا هر قیمتی که مناسب بداند زمان دارد رقابت را ادامه دهد و خودرو مورد نیاز خود را خریداری کنند.
برای شرکت در حراج و خرید خودرو، مشتریان باید در بورس کالا پذیرش شوند که به هر دو صورت مراجعه حضوری و الکترونیکی این امکان فراهم شده است. در روش حضوری مشتری به یکی از کارگزاری‌های دارای مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار مراجعه می‌کند و مدارک و فرم‌های مورد نیاز را تکمیل می‌کند. پس از بررسی مدارک توسط بورس کالا، صدور کد مشتری انجام می‌شود.
در روش الکترونیکی مشتری دارای کد سجام با مراجعه به سامانه آنلاین شرکت‌های کارگزاری، کدملی خود را وارد می‌کند و پیامکی از سامانه سجام که حاوی رمز است دریافت می‌نماید. با وارد کردن رمز دریافت شده اطلاعات مشتری از سامانه سجام فراخوانی شده و در اختیار بورس کالا قرار می‌گیرد و با توجه به انجام احراز هویت در مراحل ثبت‌نام سجام، کد مشتری توسط بورس کالا صادر می‌شود.
آیا برای معامله افراد باید حساب وکالتی داشته باشند؟
یعقوبی: برای انجام معامله، مشتریان باید دارای حساب وکالتی متعلق به خود باشند که خدمت حساب وکالتی از طریق اکثر بانک‌ها به مشتریان ارائه می‌شود. در این زمینه، تمام وجه معامله باید در حساب وکالتی موجود باشد تا در زمان انجام معامله این مبلغ بلوکه شود و پس از انجام معامله به حساب بورس کالا برای تسویه انتقال یابد.
شرکت در جلسه معاملاتی صرفا از طریق کارگزاران انجام می‌شود. آدرس و شماره تماس شرکت‌های کارگزاری در سایت بورس کالا درج شده است.
اولین مرحله عرضه چه زمان و با چه قیمتی است؟
یعقوبی: در اولین مرحله از عرضه، خودروی کارا به صورت تک کابین و دو کابین روز چهارشنبه (۲۸ اردیبهشت) با قیمت‌های پایه حدود ۲۹۱ میلیون تومان برای تک کابین و ۳۰۱ میلیون تومان برای خودروی دوکابین انجام می‌پذیرد و بدیهی است سایر خودروها پس از تقاضای عرضه کننده و پذیرش از طریق بورس کالا قابل عرضه خواهند بود.
چگونگی خرید خودرو از بورس کالا مشخص شد
مدیر عملیات بازار بورس کالای ایران گفت: اطلاعیه عرضه برای آگاهی مردم روی سایت بورس کالا در دسترس قرار گرفته و زمان ثبت سفارش از یک روز پس از انتشار اطلاعیه تا ساعت ۸:۳۰ روز انجام معامله امکان پذیر است.
به گزارش چابک آنلاین به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، مدیر عملیات بازار بورس کالای ایران در رابطه با عرضه خودرو نکاتی را مزرح کرد.
چرا خودرو در بورس کالا عرضه شد؟
یعقوبی : بستر لازم برای فروش خودرو در بورس کالا فراهم شده تا با استفاده از بازاری شفاف و رقابتی، خودرو با قیمتی منصفانه به دست مصرف کننده رسد شرط لازم برای محقق شدن اهداف یاد شده، عرضه منظم توسط خودروسازان در بورس و عدم فروش در بازار خارج از بورس است تا به ایجاد بازار متشکل خودرو کمک شود و خریداران با اطمینان از عرضه مستمر خودرو در بورس، رفتارهای هیجانی از خود بروز ندهند.
جزییات و چگونگی دریافت کد و خرید از بورس به چه صورت است؟
یعقوبی : اطلاعیه عرضه برای آگاهی عموم مردم روی سایت بورس کالا در دسترس قرار گرفته است و زمان ثبت سفارش از یک روز پس از انتشار اطلاعیه عرضه تا ساعت ۸:۳۰ روز انجام معامله امکان پذیر است. پس از آن از طریق معاملات حراج باز جلسه معاملاتی فروش خودرو برگزار می‌گردد.
استفاده از روش حراج باز متضمن کشف نرخ عادلانه و جلوگیری از به وجود آمدن انگیزه سفته‌بازی خارج از بورس می‌شود، زیرا مصرف کننده نهایی تا هر قیمتی که مناسب بداند زمان دارد رقابت را ادامه دهد و خودرو مورد نیاز خود را خریداری کنند.
برای شرکت در حراج و خرید خودرو، مشتریان باید در بورس کالا پذیرش شوند که به هر دو صورت مراجعه حضوری و الکترونیکی این امکان فراهم شده است. در روش حضوری مشتری به یکی از کارگزاری‌های دارای مجوز از سازمان بورس و اوراق بهادار مراجعه می‌کند و مدارک و فرم‌های مورد نیاز را تکمیل می‌کند. پس از بررسی مدارک توسط بورس کالا، صدور کد مشتری انجام می‌شود.
در روش الکترونیکی مشتری دارای کد سجام با مراجعه به سامانه آنلاین شرکت‌های کارگزاری، کدملی خود را وارد می‌کند و پیامکی از سامانه سجام که حاوی رمز است دریافت می‌نماید. با وارد کردن رمز دریافت شده اطلاعات مشتری از سامانه سجام فراخوانی شده و در اختیار بورس کالا قرار می‌گیرد و با توجه به انجام احراز هویت در مراحل ثبت‌نام سجام، کد مشتری توسط بورس کالا صادر می‌شود.
آیا برای معامله افراد باید حساب وکالتی داشته باشند؟
یعقوبی : برای انجام معامله، مشتریان باید دارای حساب وکالتی متعلق به خود باشند که خدمت حساب وکالتی از طریق اکثر بانک‌ها به مشتریان ارائه می‌شود. در این زمینه، تمام وجه معامله باید در حساب وکالتی موجود باشد تا در زمان انجام معامله این مبلغ بلوکه شود و پس از انجام معامله به حساب بورس کالا برای تسویه انتقال یابد.
شرکت در جلسه معاملاتی صرفا از طریق کارگزاران انجام می‌شود. آدرس و شماره تماس شرکت‌های کارگزاری در سایت بورس کالا درج شده است.
اولین مرحله عرضه چه زمان و با چه قیمتی است؟
یعقوبی : در اولین مرحله از عرضه، خودروی کارا به صورت تک کابین و دو کابین روز چهارشنبه (۲۸ اردیبهشت) با قیمت‌های پایه حدود ۲۹۱ میلیون تومان برای تک کابین و ۳۰۱ میلیون تومان برای خودروی دوکابین انجام می‌پذیرد و بدیهی است سایر خودروها پس از تقاضای عرضه کننده و پذیرش از طریق بورس کالا قابل عرضه خواهند بود.
پژوهشکده بورس متشکل و بازار خارج از بورس بورس متشکل و بازار خارج از بورس پولی و بانکی: بازار آتی ارز تشکیل شود
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، پژوهشکده پولی و بانکی در گزارشی با اشاره به الزامات تشکیل بازار آتی ارز به منظور پوشش ریسک نرخ ارز در ایران اعلام کرد: قرارداد آتی ارز، تعهدی دو طرفه است که بر اساس آن مقدار مشخصی از پول پایه (پول خارجی) به نرخ معاوضه مشخص در تاریخ سررسید مشخص با پول دیگر (معمولا پول داخلی)، معاوضه می شود.
عمده معاملات مشتقات ارزی در سررسید کوتاه مدت انجام می شود. برای بیشتر ارزهای مهم بازار پیمان آتی ارز بصورت خارج از بورس بسیار نقدشونده با سررسیدهای یک تا شش ماه بیشتر رایج است و در موارد معدودی سررسیدهای سه تا پنج سال نیز برای آنها وجود دارد. سررسید کمتر از یک ماه برای مشتقات ارزی و نیز سایر مشتقات در بورس های متشکل مرسوم نیست ولی در بازار خارج از بورس سررسیدهای کمتر از یک ماه نیز وجود دارد.
امروزه در کنار مشکلات موجود برای بازار نقدی بورس متشکل و بازار خارج از بورس ارز، نبود یک بازار متشکل برای مشتقات ارزی از جمله قرارداد آتی در داخل، هزینه های گوناگونی برای سیاست گذاران، تولیدکنندگان و سرمایه گذاران ایجاد کرده است. وجود بازار مشتقات ارزی می تواند دست کم بخشی از ریسک های قیمتی ارز را پوشش دهد و افقی کوتاه مدت برای فعالان اقتصادی فراهم کند.
با وجود ابلاغ آیین نامه اجرایی معاملات آتی ارز-ریال در 29 تیر سال 89 به منظور پوشش نوسان نرخ ارز برای صادرکنندگان به دلیل مسائلی از قبیل غیررقابتی بودن نرخ تعیین شده برای ارز توسط بانک، تحمیل کارمزدهای قابل توجه به طرفین، وجود سررسید حداقل یک ماه و حداکثر دوازده ماه، هزینه های جانبی تعهد پیمان های آتی، امکان عقد پیمان تنها برای بنگاه های بزرگ و عدم وجود بازار ثانوی برای خرید و فروش این پیمان و وجود ریسک اعتباری در اتاق پایاپای، زمینه تشکیل بازار آتی ارز به شکل منسجم فراهم نشده است.
در سال های اخیر بازاری غیررسمی در اقتصاد تشکیل شده که به بازار معاملات فردایی ارز مشهور است. در این بازار ذینفعان بازار ارز در پایان روز معاملاتی، در رابطه با قیمت ارز در روز آینده وارد معامله شده و بر اساس پیش بینی هایی که از نرخ ارز در روزهای آینده دارند، تعهدات دو طرف را بر عهده می گیرند.
برآوردها نشان می دهد در حال حاضر روزانه حدود 100 میلیون دلار معامله در بازار آزاد ارز انجام می شود که حدود 70 میلیون دلار آن مربوط به بازار معاملات فردایی است. با توجه به مشکلات مختلفی که این بازار از جهاتی همچون عدم شفافیت، شبهه دار بودن معاملات و مانند آن دارد، تشکیل بازار آتی ارز به شکل منسجم و رسمی می تواند ضمن برطرف کردن این مشکلات، منافعی را نیز برای ذینفعان مختلف از جمله سیاستگذار پولی، تولیدکنندگان و . داشته باشد.
برخی از مهمترین الزامات تشکیل بازار آتی ارز:
با توجه به لزوم تفکیک بازار آتی ارز در سطح خرد و کلان بهتر است در وهله اول این بازار بصورت محدود در بین کارگزاران عمده و با مبالغ کمتر شروع شود و در صورت موفقیت آمیز بودن به تدریج دامنه آن گسترش یابد.
لازم است محوریت تشکیل بازار معاملات آتی ارزی نیز بر عهده بانک مرکزی باشد. گرچه انتقال شبکه معاملات آفشور خارج به داخل می تواند نقش مهمی در تقویت بازار آتی ارز و فراهم شدن امکان مدیریت بهتر آن توسط بانک مرکزی داشته باشد ولی لزومی ندارد تشکیل این بازار را منوط به انتقال شبکه معاملات آفشور به داخل کرد و می توان در شرایط کنونی نیز این بازار را تشکیل داد.
اگر بانک مرکزی بخواهد به عنوان عرضه کننده اصلی در این بازار ایفای نقش کند، نگرانی از عدم تحویل ارز در سررسید وجود دارد و ممکن است ریسک زیادی به بانک مرکزی تحمیل شود. لذا ضرورت دارد بانک مرکزی بیشتر زمینه فعالیت سایر مشارکت کنندگان در این بازار را فراهم سازد و در قامت بازارگردان در این بازار ایفای نقش کند.
در کوتاه مدت می توان معاملات آتی ارز را بر اساس دو قالب حقوقی یعنی تعهد بیع در آینده و عقد صلح و با در نظر گرفتن برخی ملاحظات، طراحی کرد. برای اجرای صحیح هر دو قالب حقوقی لازم است تدابیر مشخصی در نظر گرفته شود تا معاملات مذکور حقیقتاً بر روی کالا (ارز) اتفاق بیفتد و نه بر روی تغییرات نرخ ارز.
با توجه به اینکه در سطح خرد، معاملات بیشتر بصورت توافقی انجام می شود، بهتر است در وهله اول معاملات آتی ارز بصورت پیمان آتی ارزی انجام شود تا انعطاف پذیری بیشتری از جهت سررسید و مبلغ قرارداد وجود داشته باشد.
با توجه به لزوم به حداقل رساندن جهت دهی بازار آتی به بازار نقدی ارز، بهتر است نخست این بازار با سررسید کوتاه مدت حداکثر پنج روزه تشکیل شود و در عین حال امکان بستن موقعیت معاملاتی از طریق انجام معامله معکوس برای فعالان این بازار در صورت تأیید ناظر فراهم باشد.
با توجه به نزدیک بودن نرخ سنا (میانگین موزون نرخ بازار ارز) به نرخ بازار، بهتر است تا پیش از تعیین نرخ واحد برای بازار نقدی این نرخ به عنوان مرجع کشف قیمت در بازار آتی ارز مالک قرار گیرد.
با توجه به احتمال جهت دهی بازار آتی به بازار نقدی ارز و بروز اختلال در نرخ های آنی، قرارداد آتی ارز باید به گونه ای طراحی شود که بنای اصلی در قرارداد بر تحویل فیزیکی ارز باشد مگر اینکه با تأیید ناظر امکان تسویه نقدی نیز فراهم شود. بهتر است همزمان با تشکیل بازار آتی ارز در کوتاه مدت، سیاست های لازم برای مدیریت بازارهای رقیب به ویژه طلا نیز مدنظر قرار گیرد. به منظور افزایش جذابیت بازار آتی ارز و کمک به تعمیق آن می توان از ابزارهای مالی مکمل همانند گواهی سپرده ارزی، صکوک ارزی و . نیز استفاده کرد.
تشکیل بازار رسمی معاملات آتی ارز در بورس کالا، راهکار میان مدت و بنیادین در این رابطه محسوب می شود و می توان از این بستر معاملاتی جهت تشکیل بازار معاملات مشتقه ارز در سطح خرد استفاده کرد.
در بخش اثرگذاری بازار بر بازار نقدی این گزارش، هدف اصلی از تشکیل بازار آتی ارز پوشش ریسک نرخ ارز عنوان شده است. به عقیده تحلیلگران در صورتی که شرایط محیطی مناسب و بازار نقد و آتی خوب عمل کنند، ثبات نسبی نرخ ارز منجر به ایجاد افق دید در آینده می شود و به این ترتیب در مدیریت انتظارات در رابطه با نرخ ارز مؤثر خواهد بود. از جمله نگرانی هایی که ممکن است در رابطه با تشکیل بازار آتی ارز وجود داشته باشد، احتمال جهت دهی این بازار به بازار نقدی ارز و بروز اختلال در نرخ های آنی است.
لذا حتی اگر بازار آتی به لحاظ زمان بندی نوسانات قیمتی نقش پیشرو را در تعیین قیمت بازار نقدی داشته باشد، به عنوان دلیلی بر نقش بی ثبات کننده بازار آتی نیست بلکه نشان دهنده آن است که بازار آتی با ویژگی هایی که دارد سریعتر و روانتر به اخبار واکنش نشان می دهد.
در تأیید این فرضیه، پژوهش ها در بورس کالای شیکاگو نشان می دهد در سال 1996 بازار آتی ارز نقش پررنگتری در فرآیند کشف قیمت بازار نقدی داشته اما در سال 2006 فرایند برعکس شده و راهبر بازار، بازار نقدی بود. چنین تغییر رویه ای به شفافتر و کارآتر شدن بازار نقدی در گذر زمان نسبت داده می شود.
تشکیل بازار رسمی معاملات آتی ارز در بورس کالا
استفاده از ظرفیت بورس کالا در تشکیل بازار آتی ارز از جمله الزامات تشکیل بازار آتی ارز در ایران شناخته شده است. از آنجا که بازارهای نقدی ارز اکثراً غیرمتشکل و غیرمتمرکز هستند و معاملات در مکان های مختلف و با قیمت های مختلف شکل می گیرند، سرعت پاسخ این بازارها به اخبار به کندی صورت می گیرد. در واقع اگر کالا یا اوراقی در بازارهای متمرکز و از طریق سامانه های الکترونیکی معامله شود، انتشار اطلاعات و کشف قیمت سریع تر اتفاق میافتد. برای مثال پژوهش ها نشان می دهند که در مورد یورو، بازارآتی نقش پیشرو را در تعیین قیمت نقدی آن ایفا می کند و برعکس در مورد ین ژاپن، نقش پیشرو بر عهده بازار نقدی است. در واقع هر دو بازار پیشرو با اینکه یکی از نوع آتی و دیگری از نوع نقدی است بصورت الکترونیکی هستند. بنابراین انتشار اطلاعات در آنها در مقایسه با بازارهای غیرالکترونیکی سریعتر اتفاق می افتد.
ایجاد یک بازار متشکل آتی ارز بصورت مسنجم می تواند نقش مؤثری در مدیریت بازار ارز ایفا کند و تشکیل بازار رسمی معاملات آتی ارز در بورس کالا، راهکار میان مدت و بنیادین در این رابطه محسوب می شود. به ویژه اینکه در حال حاضر تجربه و چارچوب مقرراتی مشخصی در رابطه بورس متشکل و بازار خارج از بورس با تشکیل بازار مشتقات بر روی سایر دارایی های پایه مانند سکه یا زعفران در بورس کالا وجود دارد و می توان از این بستر معاملاتی جهت تشکیل بازار معاملات مشتقه ارز در سطح خرد استفاده کرد.
در عمل بازار بورس متشکل و بازار خارج از بورس معاملات آتی ارز در بورس کالا می تواند پس از موافقت بانک مرکزی و بر اساس دو قالب حقوقی تعهد بیع در آینده و یا عقد صلح طراحی شود. همچنین طرفین بصورت شرط ضمن عقد متعهد می شوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بورس کالا بگذارند و موظف می شود تا متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند. اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد تا متناسب با تغییرات، بخشی از وجه تضمین هر یک از طرفین را در اختیار طرف دیگر معامله قرار دهد و وی حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید با هم تسویه کنند. در این روش هر یک از متعهد فروش یا متعهد خرید می توانند در مقابل مبلغ معینی، تعهد را در بازار ثانوی به شخص ثالث واگذار کنند. در این صورت شخص ثالث جایگزین طرفین در انجام تعهدات خواهد شد.
فرآیند معاملات در بورس کالا و کشف قیمت واقعی در این بورس با میزان عرضه و تقاضا ارتباط مستقیم و منطقی دارد. در واقع عرضه، تقاضا و کشف قیمت واقعی سه ضلع مثلثی هستند که برآیند آنها در بورس کالا نمود می یابد. در بورس کالا با استفاده از قابلیت هایی همچون امکان تعیین محدوده نوسان قیمت، در نظر گرفتن ابزارهای تشویقی و تنبیهی برای عرضه کنندگان و خریداران عمده، ارتقای شفافیت معاملات و . امکان قیمت گذاری و مدیریت نرخ ارز به شکل بهتری فراهم می شود. به نظر می رسد زیرساخت های راه اندازی بازار آتی ارز نیز تا حدی در بورس کالا فراهم باشد و در صورت هماهنگی میان بانک مرکزی و ارکان بازار سرمایه می تواند امید داشت تا معاملات آتی ارز از این طریق به شکل شفاف تر عملیاتی شود.
دیدگاه شما