همه چیز درباره شاخص کل بورس

شاخص بورس تا کجا بالا می‌رود؟

هر روز در مورد شاخص بورس اخباری را می‌شنویم. عددی که بالا و پایین می‌رود و بر تصمیم افراد مبنی بر ورود به بازار سرمایه تاثیر می‌گذارد. اما شاید خیلی‌ها به درستی ندانند شاخص بورس چیست؟ و چه تاثیری بر سرمایه افراد می‌گذارد.

از وقتی که یادم می‌آید، این سوال در بازار سرمایه مطرح بود که شاخص تا کجا می‌رود؟ زمان‌هایی بود که شاخص 100 هزار واحد، یک رویا بود. بعدها سوال شد که آیا شاخص به 200 هزار می‌رسد؟ 800هزار یا یک میلیون واحد چطور؟

در این نوشته در مورد شاخص‌های موجود در بازار سرمایه حرف خواهیم زد و عوامل موثر بر آن‌ها را بررسی می‌کنیم. امیدواریم که بتوانیم کمک کنیم که بتوانید شاخص را بهتر و موثرتر درک کنید.

شاخص کل بورس چیست

معمولا وقتی از شاخص بورس حرف می‌زنند، منظورشان شاخص کل یا شاخص بازدهی و قیمت TEDPIX است.

در این شاخص قیمت و سود تعدادی از سهم‌های برگزیده و بزرگ با ضرایب متفاوت، میانگین گرفته می‌شود. یعنی شرکت‌های بزرگ تاثیر بیشتری در شاخص دارند تا شرکت‌های کوچک.

تفاوت وزن سهم‌ها در شاخص، یک نکته خوب و یک نکته بد دارد. نکته خوب این است که درک ما از وضعیت عمومی بازار سهام را بهتر می‌کند. طبیعی است که پرداخت سود از سوی یک شرکت بزرگ، تاثیر بیشتری داشته باشد تا پرداخت عددی به مراتب کم‌تر از سوی یک شرکت کوچکتر.

“شرایطی قابل تصور است که رشد شاخص بیشتر یا کم‌تر از بازدهی پرتفوی شخصی افراد باشد.”

اما مشکل اینجا است که ما در پرتفوی شخصی خود، متناسب با وزن منظور شده در شاخص سهام نمی‌خریم. برای همین شرایطی قابل تصور است که رشد شاخص بیشتر یا کم‌تر از بازدهی پرتفوی شخصی افراد باشد.

به سهم‌های حاضر در شاخص کل بورس، سهم‌های شاخصی یا شاخص‌ساز می‌گویند.

شاخص بورس چطور رشد می‌کند؟

همان‌طور که گفتیم، شاخص کل از دو قسمت ساخته شده است. قیمت سهم‌ها و بازدهی آن‌‌ها.

اگر اتفاقی رخ دهد که به موجب آن قیمت سهم‌ها رشد کند، شاخص بالا می‌رود. در این صورت نسبت P/E بازار هم افزایش پیدا می‌کند. یعنی مردم برای گرفتن یک میلیون بازدهی، ملزم به پرداخت عددی بالاتر خواهند بود.

اما از طرف دیگر، اگر قیمت سهم‌ها ثابت بماند و سود شرکت‌ها افزایش پیدا کند نیز شاخص بالا می‌رود. با این حال افزایش شاخص کل بیشتر تحت تاثیر تغییر قیمت‌ها است.

در این صورت، P/E بازار کاهش پیدا می‌کند.

در مجموع شاخص کل می‌خواهد نشان بدهد که به طور میانگین، سرمایه‌گذاران از بورس چه بازدهی‌ای را می‌گیرند.

عوامل متعددی می‌توانند قیمت و بازدهی سهم‌ها را تغییر دهند. برای مثال تورم می‌تواند دارایی‌های شرکت را گران کند و همین موضوع (به صورت تجدید ارزیابی) در سرمایه شرکت نمود پیدا می‌کند.

هدایت نقدینگی به سمت بازار (کشش تقاضا) از دیگر عواملی است که قیمت‌ها را بالا می‌برد.

تغییر در نرخ ارز (سامانه نیما) سودآوری شرکت‌ها را تغییر می‌دهد. بهبود اوضاع اقتصادی هم می‌تواند باعث تعدیل مثبت در سودآوری شرکت شود.

شاخص کل هم‌وزن

یک شاخص دیگر در بورس، شاخص کل هم‌وزن است. در این شاخص بورس بجای در نظر گرفتن وزن متفاوت برای شرکت‌ها، تمام سهم‌ها با یک وزن در شاخص منظور می‌شوند.

یعنی اگر نیمی از سهم‌های شاخص‌ساز مثبت 5 و نیمی منفی 5 باشند، مستقل از این که کدام بزرگ و کدام کوچک است، شاخص کل هم‌وزن بدون تغییر باقی می‌ماند.

این شاخص درک بهتری از تغییرات بازار به دست می‌دهد. چرا که مثبت بودن چند شرکت بزرگ باعث بالا رفتن شاخص کل می‌شود اما ممکن است اثر آن را در پرتفوی شخصی خود نبینید.

شاخص قیمت

وقتی از شاخص بورس حرف می‌زنیم، منظورمان تغییر در قیمت و بازدهی شرکت‌ها است. یعنی اگر قیمت تمام سهم‌ها ثابت بماند، اما سود تقسیمی آن‌ها به طور سالانه افزایش داشته باشد، شاهد بالارفتن شاخص بورس خواهیم بود.

با این وجود برای بیشتر سرمایه‌گذاران حقیقی، تغییر قیمت سهم مهم‌تر از تغییر در سود تقسیمی شرکت‌ها است.

به همین دلیل شاخص دیگری به اسم شاخص قیمت تعریف می‌شود که در آن مستقل از تغییر در سود تقسیمی، تنها تغییر در قیمت سهم‌ها منظور شده است. گاهی به این شاخص، شاخص TEPIX هم می‌گویند.

شاخص شناور آزاد

تمام سهم شرکتی که در بورس پذیرفته شده، به صورت روزانه معامله نمی‌شود. بخشی از سهم یک شرکت، در اختیار سهام‌داران عمده‌ای است که قصد فروش سهم در کوتاه مدت را ندارند. این افراد می‌خواهند در مدیریت شرکت نقش داشته باشند. به قسمت دیگری از سهم که توسط دیگر سهام‌داران خرید و فروش می‌شود، سهام شناور آزاد می‌گویند.

تصور کنید که تنها دو شرکت در شاخص بورس حضور داشته باشند. شرکت اول یک شرکت بزرگ است که ده درصد سهام شناور آزاد دارد. شرکت دوم، یک پنجم این شرکت ابعاد دارد، اما همه سهم‌هایش شناور آزاد هستند. اگر قیمت این دو شرکت تغییر کند، تاثیر شرکت اول بر شاخص بورس بیشتر خواهد بود.

سهامداران حقیقی و خرد، معمولا در بخش شناور آزاد قرار می‌گیرند. برای آن‌ها شرکتی کوچک که سهام شناور آزاد بیشتری دارد، موثرتر است تا شرکتی بزرگ که بیشتر سهم آن در اختیار عده‌ای خاص است.

به همین دلیل توجه به شاخص شناور آزاد برای حقیقی‌ها اهمیت پیدا می‌کند.

شاخص صنعت

یکی از شاخص‌هایی که در بورس به آن پرداخته می‌شود، شاخص صنعت است. این شاخص، خود از شاخص‌های کوچک‌تری ساخته می‌شود.

هر صنعت موجود در بورس، برای خود یک شاخص دارد. مثلا شاخص صنعت خودرو، شاخص صنعت بانک‌ها و شاخص صنعت کانی‌های غیرفلزی.

این شاخص‌ها ابزاری بسیار مفید در بررسی و انتخاب سهم هستند.

از یک سو، به طور معمول سرمایه‌گذاران باتجربه، تلاش می‌کنند که سهم‌هایی خوب از صنایع قوی را انتخاب کنند. بسیاری از سرمایه‌گذاران هرگز سراغ یک صنعت نمی‌روند، حتی اگر یک سهم در این صنعت وضعیت خوبی داشته باشد.

مثلا وارن بافت علاقه زیادی به بانک‌های سرمایه‌گذاری ندارد و به غیر از سالامون برادرز، چندان سراغ این صنعت نرفته است. سالامون برادرز هم به او ضربه بزرگی زد.

یک وضعیت مهم زمانی است که شاخص یک صنعت رشد کرده، اما سهم خوبی در این گروه، از شاخص صنعت جا مانده است. معمولا در ایران، سهم به دنبال صنعت حرکت می‌کند. برای همین پیدا کردن چنین سهم‌های جامانده‌ای برای سرمایه‌گذاران ارزشمند خواهد بود.

توصیه می‌شود که همواره علاوه‌بر بررسی نمودار سهم، نمودار صنعت آن را هم بررسی کنید.

شاخص 30 شرکت بزرگ و 50 شرکت فعال‌تر

در شاخص بورس تعداد بسیار زیادی شرکت حضور دارند. برخی از آن‌ها شرکت‌هایی بزرگ و برخی دیگر کوچک و متوسط هستند. برای مثال اخابر، جم، وبملت، شتران، وصندوق و خودرو شرکت‌های بزرگ به حساب می‌آیند. اما خلنت، غالبر و ومشان شرکت‌هایی کوچک هستند.

سوال اینجا است که چطور می‌توانیم بفهمیم که رشد شاخص، به خاطر رشد شرکت‌های بزرگ است یا کوچک و متوسط؟ گفتیم که یک راه، توجه به شاخص هم‌وزن بجای شاخص بورس است. اما از طرف دیگر می‌توانید تغییرات 30 شرکت بزرگ بازار را در شاخصی جداگانه مشاهده کنید.

یک موضوع جالب دیگر، تاثیر شرکت‌هایی با حجم معاملات کم‌تر در شاخص کل است. ممکن است سهمی بسته باشد، یا به تعدادی بسیار اندکی معامله شود، اما بر شاخص بورس اثر بگذارد.

سرمایه‌گذاران حقیقی و فعال، معمولا به سمت سهم‌هایی با نقدشوندگی و فعالیت بیشتر کشیده می‌شوند. به همین دلیل می‌شود شاخصی جدید تعریف کرد که در آن فقط شرکت‌های فعال‌تر منظور شده باشد.

آیا شاخص کل گویای همه‌چیز است؟

همان‌طور که دیدیم، در شاخص کل سهم‌های متعددی حضور دارند. عملکرد پرتفوی شما در هر روز می‌تواند بهتر، بدتر یا مشابه روند تغییرات شاخص باشد. به بیان ساده، تغییرات شاخص کل، همان چیزی نیست که شما در پرتفوی خود می‌بینید.

اگر شما روی صندوق شاخصی سرمایه‌گذاری کرده باشید، باید بازدهی صندوق معادل شاخص کل شوند. صندوق شاخصی صندوقی است که سهم‌های شاخص‌ساز را با رعایت وزن در خود دارد. در این صورت رشد شاخص بورس دقیقا در حساب سرمایه‌ای شما نیز منعکس خواهد شد.

درست است که شاخص کل و دیگر شاخص‌ها روند حرکت بازار را به شما نشان می‌دهند، اما می‌شود در بازه‌هایی که شاخص بورس روندی نزولی دارد، پرتفوی سودآوری داشت.

به بیان دیگر، بجای آن که تمام تمرکز خود را متوجه تغییرات شاخص کنید، بهتر است برای ساختن یک پرتفوی ایمن و سودآور وقت بگذارید. در این صورت حتی اگر شاخص منفی باشد هم میتوانید سود کنید.

آیا شاخص بورس دماسنج اقتصاد است؟

شاید بارها شنیده باشید که شاخص بورس دماسنج اقتصاد است. یعنی اگر شرایط اقتصادی خوب شود، شاخص هم بالا می‌رود.

این حرف به هزاران دلیل اشتباه است. یک نمونه بسیار خوب، خروج یک‌جانبه آمریکا از توافق برجام است.

با این تصمیم ترامپ، قیمت ارز در ایران بالا رفت، شرکت‌ها در تامین سرمایه، تامین مواد اولیه و فروش با مشکل مواجه شدند و اقتصاد ایران با مشکلاتی جدی روبرو شد.

از آن تاریخ تا به امروز (آبان 97 تا اردیبهشت 99)، شاخص همه چیز درباره شاخص کل بورس نزدیک به 800 درصد رشد داشته است. این در حالی است که از نرخ بازار آزاد از آن تاریخ، نزدیک به 300 درصد بالا رفت.

اگر شاخص را با نرخ دلار تنظیم کنیم، می‌بینیم که یک سرمایه‌گذار توانسته در بازار سهام، 125 درصد سود دلاری بگیرد. (توجه کنید که یک میلیون تومان یا 250 دلار، به 9 میلیون تومان یا 562 دلار تبدیل شده است.) اما آیا می‌شود ادعا کرد که اقتصاد ایران از سال 96 تا به امروز، 125 درصد پیش‌رفت داشته؟

برای این منظور می‌توانیم آمار رشد اقتصادی در سال‌های 97 و 98 را ببینیم، یا به تغییرات نرخ بیکاری، نرخ تورم و دیگر شاخص‌های اقتصادی نگاه کنیم تا متوجه شویم رشد 125 درصدی بازار سرمایه، به معنای بهبود اوضاع اقتصادی نیست.

به زبان ریاضی، بین نمودار GDP و شاخص کل، هیچ ارتباط معناداری وجود ندارد.

شاخص تا کجا بالا می‌رود؟

سال 92، زمانی که همه از بالا رفتن نجومی شاخص حرف می‌زدند، شاخص کل نتوانست از مرز 100 هزار واحد عبور کند. 4 سال طول کشید تا بالاخره سقف 100 هزار واحد شکسته شود. در آن زمان این عدد، بی‌اندازه بزرگ و سرسام‌آور بود.

در ابتدای سال 99 صحبت از میلیونی شدن شاخص بورس است. بعید نیست که چند سال دیگر از خودمان بپرسیم که آیا شاخص، می‌تواند از میلیارد عبور کند یا نه؟

جهش شاخص کل بورس در آخرین روز هفته

شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران در پایان معاملات امروز با افزایش ۱۱ هزار و ۳۴۹ واحد همراه شد.

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین ، شاخص کل بورس امروز با افزایش ۱۱ هزار و ۳۴۹ واحد به رقم یک‌میلیون و ۳۴۹ هزار و ۳۶۵ واحد رسید و همچنین شاخص کل با معیار هم‌وزن امروز با افزایش ۲ هزار و ۴۴۴ واحد به رقم ۳۶۳ هزار و ۵۸۶ واحد رسید.

ارزش بازار در بورس تهران به بیش از ۵ میلیون و ۳۹۳ هزار میلیارد تومان رسید.

معامله‌گران امروز بیش از ۴.۷ میلیارد سهام، حق‌تقدم و اوراق مالی در قالب ۳۹۶ هزار فقره معامله و به ارزش ۳ هزار و ۲۸۹ میلیارد تومان داد و ستد کردند.

نمادهای ملی‌مس، فولاد مبارکه، ایران خودرو، سرمایه‌گذاری غدیر، پالایش نفت بندرعباس و هلدینگ نفت و گاز و پتروشیمی تأمین بیشترین اثر افزایشی در شاخص بورس را داشتند و نماد گل‌گهر بیشترین اثر کاهشی در شاخص بورس را داشته است.

در فرابورس ایران هم امروز شاخص کل با ۷۳ واحد افزایش به رقم ۱۹ هزار و ۱۷۶ واحد رسید.

همه چیز در مورد شاخص بورس

به گزارش خبرگزاری میزان شاخص کـل که به آن شاخص قیمت و بازده نقدی هم می‌گویند، بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است.

به گزارش خبرنگار گروه اقتصاد خبرگزاری میزان، در خصوص تعریف شاخص، در مفهوم کلی، معیاری است که براساس آن می‌توان چیـزی را تشخیص داد.

در بورس هم شاخص‌ها، در واقع معیارهای مهمی هستند که با بررسی و تحلیل آنها، می‌توان وضعیت گذشته و حال بورس را از جنبه‌های مختلف، ارزیابی و حتی روند آینده بورس را پیش‌بینی کرد، بنابراین، طبیعتا باتوجه به نقش بسیار مهمی که شاخص‌های بورس، در تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران ایفا می‌کنند، نوسانات شاخص‌ها نیز برای سرمایه‌گذاران بسیار حائز اهمیت است. شاخص‌ها بورس، انواع مختلفی دارند که هر کدام، وضعیت بورس را از جنبه‌ خاصی نشان می‌دهد، بنابراین سرمایه‌گذاران در تحلیل شاخص‌های بورس باید به کارکرد هر شاخص توجه کافی داشته باشند. در ادامه، مهمترین شاخص‌های بورس را به شما معرفی می‌کنیم.

شاخص کـل که به آن شاخص قیمت و بازده نقدی هم می‌گویند، بیانگر سطح عمومی قیمت و سود سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس است، به بیان ساده‌تر، "تغییرات شاخص کل در واقع بیانگر میانگین بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس است”.

لازم است در این خصوص مقداری توضیح دهیم. بازدهی سرمایه‌گذاران در بورس از دو طریق بدست می‌آید. اول دریافت سود نقدی سالیانه و دوم، تغییر قیمت سهم در طول دوره سرمایه‌گذاری. برای مثال، فردی را درنظر بگیرید که سهام شرکت الف را در ابتدای سال، با قیمت ۱۵۰ تومان خریداری می‌کند. اگر قیمت سهام این فرد در پایان سال، به ۱۸۰ تومان افزایش یابد و شرکت، در پایان سال نیز ۱۵ تومان به عنوان سود نقدی، به ازای هر سهم توزیـع کند، این فرد مجموعا ۴۵ تومان سود از محل افزایش قیمت سهم و دریافت سود نقدی بدست آورده است و بنابراین، بازدهی وی در پایان سال، ۳۰ درصد خواهد بود، زیرا سرمایه وی از ۱۵۰ تومان به ۱۹۵ تومان افزایش یافته است.

تغییرات شاخص کل نیز دقیقا بیانگر میانگین بازدهی بورس است، بنابراین، اگر به عنوان مثال، شاخص کل بورس در ابتدای سال، ۲۰ هزار واحد باشد و در پایان سال، با ۱۰ هزار واحد افزایش، به ۳۰ هزار واحد برسد، به این معناست که میانگین بازدهی بورس از محل افزایش قیمت سهام شرکت‌ها و تقسیم سود نقدی بین سرمایه‌گذاران در آن سال، ۵۰ درصد بوده است.

(میزان رشد شاخص در طول سال) ۱۰۰۰۰ = ۵۰ % × ۲۰۰۰۰

دو نکته قابل توجه درخصوص شاخص کل می‌بایست مدنظر سرمایه‌گذاران باشد:

نکتـه اول اینکه افزایش شاخص کل، لزومـا به معنای سودآوری سهام همه شرکت‌های حاضر در بورس نیست، همانطور که کاهش شاخص کل نیز لزوما به معنای ضرردهی سهام همه شرکت‌ها در بورس نیست، زیرا همانگونه که گفته شد، شاخص کل، بیانگر میانگین بازدهی بورس است و چه بسا، در برخـی موارد، علیرغم رشد قابل توجه شاخص کل بورس، برخی سهام با افت قیمت مواجه شده و سهامداران خود را با زیان مواجه سازنـد و یا در شرایطی که شاخص کل با کاهش مواجه است، برخی سرمایه‌گذاران که سهام ارزنده‌ای را در سبد سهام خود دارند، سود قابل قبولی بدست می‌آورند. بنابراین، سرمایه‌گذاران نباید صرفا با اتکا به اخبار رشد شاخص کل و بدون بررسی کامل درخصوص ارزش ذاتی سهام، اقدام به سرمایه‌گذاری در بورس کنند و حتی در شرایط رشد مستمر شاخص‌ کل نیز در انتخاب سهام، کاملا دقت نمایند.

نکته دوم ارتباط بیـن شاخص کل و سبد سهام است. حتما به خاطر دارید که یکی از اصول بسیار مهم سرمایه‌گذاری در بورس، تشکیل سبد سهام متنـوع است. هر اندازه سبد سهام یک سرمایه‌گذار، متنوع‌تر و به ترکیب سهام شرکت‌های موجود در بورس نزدیک‌تر باشد، بازدهی آن سرمایه‌گذار نیز به متوسط بازدهی کل بورس که توسط شاخص کل نشان داده می‌شود، نزدیک‌تر خواهد بود، تا آنجا که اگر فردی بتواند ترکیب سهام موجود در سبد سهـام خود را بطور کامل، منطبق بر ترکیب تمامی سهام حاضر در بورس نمایـد، بازدهی وی نیز بطور کامل منطبق بر نوسانات شاخص کل بورس خواهد بود و مثلا با رشد ۳۰ درصدی شاخص، وی نیـز حدودا ۳۰ درصد سـود بدست خواهد آورد.

شاخص بورس واقعی است؟

در حالی مسوولان بازار سرمایه از افزایش 42 هزار واحدی شاخص کل بورس از ابتدای سال تاکنون خوشحالند و آن را جشن می‌گیرند که برخی فعالان بازار سرمایه معتقدند مدل جدید شاخص که به عنوان شاخص کل بورس از اواخر سال 87 طراحی و مورد محاسبه قرار گرفته ، بیانگر واقعیت بازار نبوده و از سقوط پی در پی شاخص جلوگیری می‌کند.

در حالی مسوولان بازار سرمایه از افزایش 42 هزار واحدی شاخص کل بورس از ابتدای سال تاکنون خوشحالند و آن را جشن می‌گیرند که برخی فعالان بازار سرمایه معتقدند مدل جدید شاخص که به عنوان شاخص کل بورس از اواخر سال 87 طراحی و مورد محاسبه قرار گرفته ، بیانگر واقعیت بازار نبوده و از سقوط پی در پی شاخص جلوگیری می‌کند.

به گزارش خبرنگار بورس خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، بورس اوراق بهادار تهران از فروردین ماه 1369 اقدام به محاسبه و انتشار شاخص قیمت برمبنای عدد پایه 100 و با نام تپیکس (TEPIX) کرد که این شاخص، نماگر تغییرات قیمت کل بازار بوده و به صورت میانگین وزنی محاسبه می‌شد.

این شاخص در آن زمان 52 شرکت را دربرمی‌گرفت و در صورتی‌ که نماد شرکتی بسته بود یا برای مدتی معامله نمی‌شد، قیمت آخرین معامله آن در شاخص لحاظ می‌شد و تعداد سهام منتشره شرکت‌ها، معیار وزن‌دهی در این شاخص بود که این امر منجر به تأثیر بیشتر شرکت‌های بزرگ در شاخص می‌شد.

در این میان شاخص قیمت و بازده نقدی یا همان شاخص بازده کل با نماد TEDPIX از فروردین 1377 در بورس تهران محاسبه و منتشر شده است. تغییرات این شاخص نشانگر بازده کل بورس است و از تغییرات قیمت و بازده نقدی پرداختی، متأثر می‌شود.

این شاخص کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس را در بردارد و شیوه وزن‌دهی و محاسبه آن همانند شاخص کل قیمت (TEPIX) است و تنها تفاوت میان آن در شیوه تعدیل آن‌ها است به طوری که شاخص قیمت و بازده نقدی علاوه بر موارد تعدیل شاخص قیمت، در صورت پرداخت سود نقدی نیز تعدیل می‌شود.

علاوه بر این شاخص بازده (سود) نقدی که با نماد TEDIX منتشر می‌شود، بیانگر سطح عمومی بازده نقدی پرداختی شرکت‌هاست و مقدار آن از تقسیم پایه شاخص کل قیمت (TEPIX) بر پایه شاخص بورس (قیمت و بازده نقدی)(TEDPIX)، به دست می‌آید.

* چرا محاسبه شاخص کل بورس تغییر کرد؟

شاخص کل قیمت، شاخص قیمت و بازده نقدی، شاخص بازده نقدی، شاخص صنعت، شاخص 50 شرکت فعالتر، شاخص تالار اصلی و فرعی از شاخص‌هایی بودند در بورس اوراق بهادار تهران مورد محاسبه قرار می گرفتند ولی در راستای اجرای بند 3 مصوبه شورای عالی بورس و اوراق بهادار در تاریخ هشتم مرداد 86، مقرراتی برای تغییر در محاسبه شاخص بورس به پیشنهاد هیات مدیره سازمان بورس رسید و در تاریخ 30 اردیبهشت 1387 در 10 ماده و 3 تبصره دستورالعمل نحوه تغییر شاخص‌های بورس یا تعریف شاخص‌های جدید تصویب شد.

بر اساس این همه چیز درباره شاخص کل بورس مصوبه بود که شورای عالی بورس اقدام به انتشار مقررات اجرایی نحوه تغییر در شاخص‌های بورس یا تعریف شاخص‌های جدید در بازار سهام کرد و همزمان با راه اندازی نرم افزار جدید معاملات موسوم به "جم" در روز 16 آذرماه، شاخص قیمت و دیگر شاخص‌های بورسی تغییراتی نسبت به گذشته پیدا کردند.

به طوری که شاخص بازده نقدی و قیمت از سال 87 به عنوان شاخص کل در بورس معرفی شد و در حال حاضر به جای شاخص قیمت، شاخص کل بورس به همراه شاخص صنعت، شاخص بازار اول، شاخص بازار دوم و شاخص آزاد شناور و شاخص 30 شرکت بزرگ در بورس اوراق بهادار تهران محاسبه می شود.

این در حالی است که شاخص قیمت که به عنوان شاخص قدیم بورس مطرح است در گذشته بر اساس تغییرات قیمت سهام بازار محاسبه می شد به طوری که تغییرات تمام شرکتهای بورسی در این شاخص لحاظ می‌شد اما در محاسبه فعلی شاخص قیمت از قیمت تعدیل شده، استفاده می شود به طوری که قیمت سهم پس از تقسیم سود نقدی کاهش پیدا میکند که در محاسبه جدید، پایه شاخص به اندازه سود تقسیم شده، تعدیل می شود تا تاثیری بر شاخص نگذارد.

لذا شاخص قیمت تنها بر اساس تغییرات قیمت محاسبه می‌شد ولی شاخص سود نقدی اثر تقسیم سود را نیز مورد بررسی قرار می دهد.

به عنوان مثال، در محاسبه جدید شاخص درصورتی که قیمت سهام یک شرکت بورسی قبل از برگزاری مجمع عمومی عادی سالانه یک هزار و 200 ریال باشد و این شرکت 200 ریال سود در مجمع تقسیم کند، در روز گشایش نماد تغییرات قیمت نسبت به مبلغ یک هزار ریال انجام می شود تا تاثیری در شاخص به وجود نیاید.

اما درگذشته نحوه محاسبه شاخص به گونه دیگری بود به طوری که اگر سهام یک شرکت بورسی 1200 ریال بود و در مجمع 200 ریال سود تقسیم می کرد، نماد با قیمت1100 ریال باز می شد که این امر شاخص را منفی می کرد. بنابراین در محاسبه جدید، تغییرات شاخص نسبت به مرز یک هزار ریال برای شرکت مذکور انجام می شود تا تاثیری در شاخص ایجاد نشود.

**اشکالات شاخص فعلی بورس

به این ترتیب با تغییرات ایجاد شده در محاسبه شاخص بورس تهران، در شاخص فعلی، قیمت سهام یک شرکت قبل از مجمع منهای سود تقسیمی این شرکت محاسبه می‌ شود که عمده‌ترین اشکال محاسبه آن در این است که امکان مقایسه شاخص با گذشته از بین رفته و نمی‌توان بر مبنای اعداد سال گذشته به یک نتیجه منطقی در مورد روند حرکت شاخص در سال‌ جاری رسید.

همچنین ضمن اینکه داده‌های شاخص قیمت توسط بورس اعلام نمی شود که شاخص فعلی، از رشد سهام شرکتها جلوتر بوده و از کاهش سهام ها عقب‌تر است.

علاوه بر این سود نقدی شرکت‌ها در زمان بازگشایی نماد سهام آنان پس از مجمع از مخرج کسر محاسبه بازدهی کسر می شود که سبب رشد در محاسبه شاخص می‌ شود و دلیل این موضوع نیز تلاش برای جلوگیری از نزول شاخص در دوران نزول است.

این در حالی است که عدم تطابق حرکت شاخص با حرکت قیمتها، سردرگمی سهامداران و کاهش اعتماد بر شاخص از جمله انتقادات وارده بر شاخص جدید که این مسائل موجب شده‌اند کارکرد شاخص به عنوان نماگر رویه کلی بازار در پرده ابهام قرار گیرد.

بر این اساس است که برخی از فعالان بازار سرمایه نسبت به نحوه محاسبه شاخص، افزایش و مقایسه آن اعتراض داشته و معتقدند شاخص‌های قدیمی نیز باید در نرم‌افزار جدید معاملاتی بورس تعریف و برای عموم نمایش داده شود.

این در حالی است که با واقعی کردن شاخص و پذیرش اشتباهات شاخص، می‌توان بازار را از فشار زیاد رهانید و سرمایه‌گذاران را از نگرانی بیرون کرد.

*آیا رشد شاخص بورس ارتباطی به تغییر فرمول محاسبه آن دارد؟

اما در این میان رشد شاخص بورس به تبع تغییر فرمول محاسبه، از بازده قیمت به بازده نقدی و قیمت، فارغ از منطق تغییر شاخص این سوال را مطرح می کند که آیا این تغییر اساساًٌ درست و منطقی بوده یا نه؟ و آیا رشد اخیر شاخص بورس ارتباطی به تغییر فرمول محاسبه آن دارد؟

در این میان یکی از کارگزاران بورس نحوه محاسبه شاخص کل بورس را مورد توجه قرار داد و گفت: یکی از اشکالات محاسبه شاخص کل بورس این است که اگر 5 درصد سهام شرکت در بورس پذیرفته شده باشد، کل شرکت در محاسبه شاخص لحاظ می‌شود. لذا باید شاخصی مورد محاسبه قرار گیرد که بیان کننده وضعیت بازار باشد.

وی با بیان اینکه شاخص کل بورس با شاخص قیمت و بازده نقدی پیوند زده شده است، ادامه داد: در محاسبه شاخص قدیم زمانی که شرکت‌ها سود تقسیم می کردند، شاخص کاهش پیدا می کرد ولی شاخص جدید طوری محاسبه می شود که با تقسیم سود شاخص افزایش می یابد به طوری که در حال حاضر نیمی از بازدهی بورس از ابتدای سال تاکنون به دلیل برگزاری مجامع و تقسیم سود نقدی است.

*شاخص فعلی واقعی‌تر از شاخص قبلی است

اما در این میان مدیر عامل شرکت بورس اوراق بهادار نظر دیگری دارد و معتقد است شاخص کلی که در حال حاضر در بورس تهران محاسبه می شود واقعی تر از شاخص قبلی است.

دکتر حسن قالیباف اصل در پاسخ به این سوال که آیا شاخص کل بورس واقعیتهای بازار را نشان می دهد یا نه؟ گفت: شاخصی که در گذشته به نام شاخص قیمت مورد محاسبه قرار می‌گرفت، بخشی از واقعیت را نشان می داد که آن واقعیت فقط بازده به خاطر تغییرات قیمت بود ولی شاخص فعلی، بازده کل را نشان می دهد که هم شامل تغییرات قیمت و هم سود نقدی است؛ لذا شاخص کلی که در همه چیز درباره شاخص کل بورس حال حاضر محاسبه می شود واقعی‌تر است زیرا کل واقعیت بازار را نشان می دهد.

*تقسیم سود نقدی شاخص را بالا می برد

قالیباف در مورد اینکه آیا رشد اخیر شاخص به تغییر فرمول محاسبه آن ارتباطی دارد یه نه؟ گفت: در ماه‌هایی از سال سود نقدی روی رشد شاخص اثر گذار است و آن هم زمانی است که مجمع عادی شرکتها برگزار می شود و شرکتها سود نقدی تقسیم می کنند ولی زمانی که مجمع برگزار نمی شود، شاخص قیمت هر تغییری کند، شاخص کل نیز همان قدر دچار تغییر می شود.

وی اضافه کرد: لذا تقسیم سود نقدی که در شاخص بورس اثرگذار است فقط مربوط به ماه‌هایی از سال و معمولا در تیر ماه و فصل مجامع شرکتها است و در مابقی ماه‌های سال این موضوع تاثیری روی شاخص کل بورس ندارد.

قالیباف در ادامه تاکید کرد: این در حالی است که شاخص اصلی بورس در حال حاضر شاخص کل است که شاخص کاملی بوده و در آینده نیز نحوه محاسبه آن تغییری نمی کند.

* رشد پی در پی شاخص فعلی

به گزارش ایسنا، این در حالی است که آمار روند حرکتی شاخص بورس از سال 83 تا کنون بیانگر واقعیت دیگری است و این موضوع را به ذهن متبادر می کند که شاخص جدید برای رشد طراحی شده است! به طوری که شاخص قدیم بورس اوراق بهادار کشور که تنها با احتساب بازده قیمت محاسبه می شد در بهترین حالت و بالاترین رقم خود توانست در سال 82 به رقم 13 هزار و 809 واحد برسد و بعد از آن روند نزولی طی کرد.

به این ترتیب بعد از افت پی در پی شاخص بورس بود که موضوع تغییر سیستم جدید معاملاتی مطرح شد و به طبع آن محاسبه شاخص کل بورس تغییر کرد و شاخص قیمت و بازده نقدی به عنوان شاخص کل بورس ایران مطرح شد تا این شاخص جدید بهانه ای برای رشد روز افزون آن و جلوگیری از سقوط شاخص باشد به طوری که روند رشد شاخص از ابتدای سال 88 و با تغییر فرمول محاسبه نشان می دهد که از آن سال تاکنون شاخص کل بورس نه تنها هیچ گاه سقوط بیش از هزار و 300 واحدی را همانند سال های قبل از طراحی شاخص جدید، تجربه نکرده بلکه از آن سال تا کنون همواره در مسیر مثبت حرکت کرده است!

آمار حرکت شاخص کل بورس از ابتدای سال 88 و بعد از تغییر فرمول محاسبه شاخص، نشان می دهد که شاخص کل بورس از همان ابتدای سال روند صعودی خود را آغاز کرد و از کانال هفت هزار واحد در ابتدای سال به 12 هزار و 537 واحد در پایان سال رسید.

اما این پایان ماجرا نبود و روند پرشی و جهشی شاخص کل بورس طبق فرمول جدید در سال 89 به اوج خود رسید و این متغیر مهم اعداد 13 هزار،14 هزار،15 هزار،16 هزار،17 هزار و در نهایت 18 هزار را فتح کرد که بیشترین رکورد شاخص بورس نیز فصل مجامع و تقسیم سود شرکتها مربوط بوده است.

این حرکت در سالهای 90، 92،91 و هم تکرار شد به گونه ای که شاخص بورس در این سالها به خصوص امسال رشد فزاینده ای را تجربه کرده و از 38 هزار واحد در رکوردی بی سابقه به 80 هزار واحد رسید.

به این ترتیب با رشد بی سابقه دماسنج بازار سرمایه از ابتدای سال تا کنون و افزایش 42 هزار واحدی این متغیر، این شائبه بیشتر مطرح می شود که آیا ارقام شاخص بورس واقعی است؟

اگرچه از افزایش قیمت‌های جهانی فلزات اساسی، فولاد، طلا ، نفت،رکود بازار های رقیب از جمله عوامل رکورد زنی پی در پی شاخص کل بورس بوده است و اگر چه روند مثبت شاخص به فال نیک گرفته می شود و به اعتقاد مسوولان بورس روش کنونی در محاسبه شاخص روش درست‌تری است، اما این شائبه مطرح می شود که حساسیت به نوسان‌های شاخص بورس تهران باعث شده است تا مدیران بورسی به طراحی شاخص جدیدی دست بزنند که همواره این متغیر را در مسیر صعودی نشان دهد و روش جدید محاسبه شاخص که پایه عددی آن از شاخص قیمت گرفته شده و نحوه محاسبه آن بر مبنای شاخص بازده نقدی و قیمت است، برای جلوگیری از سقوط آن طراحی شود.

زیرا همانطور که آمار نشان می‌دهد بعد از تغییر فرمول محاسبه شاخص کل،این متغیر مهم هیچگاه شاهد سقوط 5 هزار واحدی همانند سال های 83 تا 87 نشده و همواره مسیر خوش و خرمی را پیموده است.

از سوی دیگر با توجه به تغییر فرمول محاسبه شاخص بورس نمی توان به مقایسه آمار حرکت شاخص از سالهای قبل از آذر 87 پرداخت چرا که نحوه محاسبه شاخص از شاخص قیمت به شاخص نقدی و قیمت تغییر کرده است به طوری که اگر در گذشته قیمت سهام شرکتی بعد از مجمع به خاطر تقسیم سود افت می کرد، شاخص بورس نیز کاهش نشان می داد.

در حالیکه در حال حاضر اگر شرکتی همه چیز درباره شاخص کل بورس سود تقسیم کند و به اندازه سود تقسیمی قیمت بعد از مجمع کاهش یابد شاخص هیچ تغییری نخواهد کرد. لذا با توجه به این موضوع امکان ثبت رکوردهای دیگری برای شاخص کل بورس تا اعداد بالاتر نیز وجود دارد.

این در حالی است که مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی در سال گذشته نحوه محاسبه شاخص‌های اصلی بورس تهران را مورد ارزیابی قرار داد و با توجه به انتقادات وارده بر نحوه محاسبه شاخص پیشنهادات جدیدی برای نحوه محاسبه ارائه کرده است.

همچنین این مرکز اعلام کرد که با توجه به اهمیت حیاتی وجود اطلاعات در بازارهای مالی ضروری است که شاخص قیمت برای تمامی روزهای کاری بورس از تاریخ انقطاع آن در آذرماه 1387 تاکنون محاسبه و منتشر شود. لذا این مرکز پیشنهاداتی را برای محاسبه شاخص ارائه کرد.

این مرکز عنوان کرد از آنجا که محاسبه شاخص برای تمامی ساعات معاملاتی دشوار است پیشنهاد می شود حداقل شاخص قیمت بر مبنای قیمت روزانه (قیمت آغازین ، پایانی و یا میانگین این دو) محاسبه شده و در اختیار فعالان بازار قرار گیرد. این کار، عملا امکان انتخاب یکی از دو شاخص قیمت یا بازده کل را برای فعالان بازار فراهم می کند.

این در حالی است که مدیر عامل شرکت بورس در مهر ماه امسال در نشست خبری اظهار کرد: قرار است شاخص بازده نقدی منتشر شود که مستقل از شاخص کل، بازده نقدی و بازده قیمت را مورد محاسبه قرار دهد.

به گفته قالیباف، نرم افزار این سیستم توسط شرکت بورس در حال تهیه است تا اطلاعات را از سیستم معاملات بگیرد زیرا سیستم معاملات بورس محاسبه شاخص را انجام می‌داد اما تنظیمات آن به شکلی بود که شاخص کل را محاسبه می‌کرد که امیدواریم با طراحی این نرم افزار، شرکت بورس بتواند شاخص قیمت را محاسبه کند.

وی اعلام کرد:‌ به دنبال این هستیم تا نرم افزاری طراحی شود که مانند شاخص کل بتواند هر لحظه از زمان بازار مورد محاسبه قرار گیرد و اطلاعات را در اختیار بازار قرار دهد.

وی با رد مبهم بودن شاخص کل بورس گفت:‌ شاخص فعلی بورس ابهام ندارد زیرا همه چیز درباره شاخص کل بورس شاخص‌هایی که طراحی می‌شوند می‌توانند برخی اطلاعات اضافه را در اختیار بازار قرار دهند.

لذا در شرایطی که هنوز شاخص قیمت مورد محاسبه قرار نگرفته است، فعالان بازار سرمایه همواره از مسوولان تقاضا دارند که شاخص‌های قدیمی بورس را مجددا روی تابلوی بورس نمایش دهند زیرا شاخص قیمت که در گذشته نمایش داده می‌شد مبنایی برای فعالان بازار بود که اکنون وجود ندارد و این موضوع باعث شده است که اطلاعات شاخص قدیمی بورس تهران دیگر قابل مشاهده برای عموم نبوده و مبنای محاسبه دقیقی برای بررسی و تحقیق بر روند شاخص وجود نداشته باشد.

پیش بینی بورس امروز 15 شهریور 1401 / الگوی تکرار شونده معاملات

اکوایران: در روزهای اخیر معاملات بازار یک الگوی تکرار شونده دارد. در دقایق ابتدایی سمت تقاضا قوی‌تر است و شاخص کل رشد می‌کند اما در نیمه دوم معاملات سمت عرضه رشد می‌کند و شاخص کل نزول می‌کند.

به گزارش اکوایران، بورسی‌ها در شرایطی به استقبال معاملات روز سه‌شنبه می‌روند که روز گذشته شاخص کل بورس افت کرد. برای پیش بینی بورس امروز –سه‌شنبه 15 شهریور- به روند بازار سهام در روز گذشته نگاه می‌کنیم. دیروز شاخص کل ریزش 126 واحدی داشت و شاخص کل هم‌وزن هزارو 449 واحد رشد کرد. شاخص کل فرابورس نیز 17 واحد بالا آمد.

در پایان معاملات ‌روز دوشنبه، 359 نماد رشد قیمت داشتند و قیمت سهام 298 نماد کاهش یافت، به عبارت دیگر، 55 درصد بازار رشد قیمت داشتند و 45 درصد بازار افت قیمت داشتند.

بیشترین افزایش قیمت

دیروز در بورس شرکت‌ مخابرات ایران (اخابر)، شرکت‌ پاکسان (شپاکسا) و شرکت سرامیک‌های صنعتی اردکان (کسرا) بیشترین افزایش قیمت را ثبت کردند. در فرابورس نیز شرکت‌ سپیدار سیستم آسیا (سپیدار)، شرکت مبین وان کیش (اوان) و شرکت صنایع چوب خزر کاسپین (چخزر) بیشترین افزایش قیمت را داشتند.

بیشترین کاهش قیمت

در بورس نمادهای ساربیل (شرکت سیمان آرتا اردبیل)، حپترو (شرکت حمل و نقل پتروشیمی) و تکشا (شرکت گسترش صنایع و خدمات کشاورزی) در روز دوشنبه بیشترین کاهش قیمت بازار را داشتند و در معاملات فرابورس شرکت سرمایه گذاری مسکن شمالغرب (ثغرب)، شرکت گسترش سرمایه گذاری ایرانیان (وگستر) و شرکت توکا رنگ فولاد سپاهان (شتوکا) بیشترین کاهش قیمت را داشتند.

عرضه و تقاضای بازار

در معاملات دوشنبه 95 نماد صف خرید داشتند و 31 نماد با صف فروش مواجه بودند. مجموع ارزش صف‌های خرید با رشد 27 درصدی به 250 میلیارد تومان رسید و مجموع ارزش صف‌های فروش با افزایش 7 درصدی به 266 میلیارد تومان بالغ شد.

در پایان معاملات امروز ارزش صف‌های فروش پایانی بازار 4 میلیارد تومان بود و ارزش صف‌های خرید نیز در رقم 31 میلیارد تومان ایستاد.

در پایان معاملات نماد وملی (هلدینگ صنعتی ملی) با صف‌ خرید 14 میلیارد تومانی در صدر جدول تقاضای پایانی بازار قرار گرفت. پس از وملی، نمادهای بکاب (شرکت صنایع جوشکاب یزد) و ولغدر (لیزینگ خودرو غدیر) بیشترین صف خرید را داشتند.

بیشترین صف فروش بازار در پایان معاملات به نماد غدشت (شرکت دشت مرغاب) تعلق داشت که ارزش آن 22 میلیارد تومان بود. پس از غدشت، نمادهای ساربیل، حپترو و ثغرب بیشترین صف فروش را داشتند.

پیش بینی بورس امروز

در معاملات روز دوشنبه پس از صعود در نیم ساعت ابتدایی، در ادامه شاخص نزول کرد اما شاخص هم وزن رشد کرد و تعداد نمادهای سبز بازار بیشتر از قرمزها شد.

شپدیس، کگل، فارس، کچاد، ومعادن، فولاد، فملی، شپنا و شستا بزرگان قرمزپوش بودند و برای هشتمین روز متوالی پول حقیقی از بازار خارج شد. اما دیروز میزان آن نسبت به روز پیشین 85 میلیارد تومان کمتر شد.

روز دوشنبه بیشترین خروج پول حقیقی به نمادهای پترول، شستا، شپنا، سامان، وغدیر، بپاس، شتران، های وب، فارس و کنور تعلق داشت. گروه‌های شمیایی، چند رشته‌ای و پالایشی بیشترین خروج سرمایه حقیقی را داشتند.

دیروز ارزش معاملات خرد رشد 26 درصدی داشت و به 2 هزار و 858 میلیارد تومان رسید. بنابراین روند بازار بهتر از روزهای قبل شد، اما همچنان خروج پول ادامه دارد. در روزهای اخیر معاملات بازار یک الگوی دوگانه دارد. در دقایق ابتدایی سمت تقاضا قوی‌تر است و شاخص کل رشد می‌کند اما در نیمه دوم معاملات سمت عرضه رشد می‌کند و شاخص کل نزول می‌کند. به نظر می‌رسد این الگوی تکرار شونده امروز نیز در بازار دیده شود.