ابزارهای مالی نوین در بورس

ابزارهای مالی نوین در بورس

چهارمین جلسه کارگروه ابزارهای نوین مالی اوراق بهادار به صورت غیرحضوری و از طریق skype مورخ 1400/06/29 برگزار گردید.

چهارمین جلسه کارگروه ابزارهای نوین مالی اوراق بهادار به صورت غیرحضوری و از طریق skype مورخ 1400/06/29 برگزار گردید.

خلاصه مباحث مطروحه:

جلسه کارگروه ابزارهای نوین مالی اوراق بهادار در خصوص بررسی مزایا و معایب اوراق بدهی پر ریسک بر مبنای رتبه‌بندی اعتباری و انتشار اوراق بیمه اتکایی در این بازار برگزار شد. بر اساس نظرات اعضا کارگروه اهم موارد ذکرشده به‌قرار ذیل است:

1- وجود بازار اوراق بهادار پر ریسک در بازار سرمایه ایران ضرورت دارد لیکن به معنای فروش ریسک به عموم سرمایه گذاران نباید باشد چرا که در بازارهای بین‌المللی نیز مرسوم نیست. به طور مثال برخی اوراق با ریسک نکول بالا مانند اوراق بیمه اتکایی در بازار سرمایه جایی ندارد، و باید از طریق سرمایه گذاری نهادی در صنعت بیمه منتشر شود.

2- اوراق بر مبنای رتبه‌بندی در بازار معامله می‌شود و ریسک نکول این اوراق با واگذاری به سهامداران عمده، جلوگیری از ورود سرمایه‌گذاران خرد به بازار، تخصیص دادن بخش اندکی از پرتفوی صندوق‌های سرمایه‌گذاری پوشش داده‌ خواهد شد.

3- حجم و عمق معاملات در اوراق مشتقه اندک است که این امر به توسعه ابزار و آموزش وابسته است، مضاف بر این شرکت‌های OMS انگیزه مالی برای توسعه این بازار ندارند. ایجاد بازار جدید باید همراه با ایجاد انگیزه برای فعالین آن باشد.

حاضرین: آقایان داریوش روزبهانه (رئیس هیئت‌مدیره کارگزاری بانک خاورمیانه)، محمدحسین صدرائی (رئیس هیئت‌مدیره و مدیر صندوق توسعه بازار سرمایه)، علی گشاده‌فکر (عضو هیئت‌مدیره و قائم‌مقام مدیرعامل کارگزاری آبان)، تقی روح (مدیر کنترل و نظارت هلدینگ مالی فولاد مبارکه)، محمدرضا طوسی (مدیر امور بورس‌های کارگزاری توسعه فردا)، امید فرمان آرا (مدیر سبد سبدگردان آسمان)، مرتضی باقری (مدیر سرمایه‌گذاری جایگزین تأمین سرمایه تمدن)،عطاء‌اله تقی‌زاده (پردازش اطلاعات مالی تأمین سرمایه نوین) محمود درافشان (کارشناس بخش آپشن کارگزاری حافظ)، و خانم زهرا بردباری (مدیرعامل و عضو هیئت‌مدیره کارگزاری سرمایه‌گذاری ملی ایران).

مهمان: آقایان وحید روشن‌قلب (سرپرست مدیر نظارت بر بازار اولیه سازمان بورس)، رضا عیوض‌لو (مدیرعامل شرکت رتبه‌بندی اعتباری پایا)، احمد سحرخیز (کارشناس حوزه فناوری اطلاعات)

آموزش انواع بازار بورس

بازار بورس چیست؟ زیر مجموعه ها و انواع آن کدام اند؟ در این مقاله به بررسی و معرفی انواع بازار بورس در ایران میپردازیم.

بورس چیست؟

به زبان ساده می‌توان گفت که بازار مکانی است که در آن خرید و فروش انجام می‌شود. حال این بازار می‌تواند یک مکان فیزیکی یا در بستری مانند اینترنت باشد. آنچه خریداران و فروشندگان معامله می‌کنند، دارایی‌هایشان است که می‌تواند فیزیکی یا غیرفیزیکی باشد. دارایی‌های فیزیکی مانند خانه، زمین، خودرو و… هستند. در طرف مقابل، دارایی‌های غیرفیزیکی اسنادی مانند سهام و اوراق مشارکت را در بر می‌گیرند.کلمهٔ بورس عموماً در معنی بورس اوراق بهادار به‌کار گرفته می‌شود.

بورس اوراق بهادار

در بورس اوراق بهادار دارایی‌های مالی از قبیل سهام، اوراق مشارکت و… مورد معامله قرار می‌گیرد. در ایران، تعریف بازار بورس اینگونه است که :به بازار خرید و فروش اوراق بهادار که به‌طور رسمی و دائمی در محل معینی تشکیل می‌شود، «بورس اوراق بهادار» می‌گویند. در این مقاله قصد داریم که به صورت تخصصی تر روی انواع بورس بحث کنیم.

درباره بورس ایران

بورس ایران چیست و از چه زمانی آغاز به کار کرده است؟ تاریخ تاسیس بورس در ایران به سال 1315 هجری شمسی باز می‌گردد، یعنی زمانی که ران لوترفلند بلژیکی اساس و پایه این بازار را در ایران بنا نهاد. البته جنگ جهانی دوم و پس از آن ، پیش‌آمد و تحولات و تنش‌های داخلی کشور اجازه نداد تا این بازار بتواند رشد کند. ادامه ی بورس ایران به 26 سال بعد یعنی سال 1341 موکول شد. درآن سال حضور چند جانبه وزارت بازرگانی، بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران، وزارت دارایی و. اساسنامه نخستین بازار بورس ایران تشکیل شده و تنظیم گردید. این بار هم بلژیکی ها برای راه اندازی بازار بورس ایران، به کمک آمده و در سال 1345 هجری شمسی، به صورت رسمی و قانونی بورس اوراق بهادار ایران تاسیس گردید. نخستین معامله و شروع فعالیت به تاریخ 15 بهمن سال 1346 هجری شمسی انجام پذیرفت، این معامله بورسی نیز روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی بود.

از آن زمان تا به امروز بازارهای مختلفی به بازار بورس ایران اضافه شده و شکل فعالیت شرکت‌های حاضر در بورس و نیز فعالیت تالار بورس و سهامداران آن، متحول شده است. بازار بورس طی چند سال اخیر شکل پیشرفته‌تری را به خود گرفته است. تا آنجا که معاملات کاغذی و حضوری جای خود را به معاملات اینترنتی داده است. روز به روز فعالیت در بورس ساده‌تر شده و افراد با سهولت بیشتری قادر به انجام معاملات روزمره در این بازار گسترده و هیجان‌انگیز هستند.

مزایای سرمایه گذاری در بورس

شاید برای شما سوال پیش بیاید که اساسا چرا به توضیح شکل گیری و فعالیت بازار بورس میپردازیم. بازار بورس گستردگی و دامنه فعالیت وسیعی دارد، این بازار ابزارهای مختلف مالی تا سهام شرکت ها و حتی کالاهای مختلف را شامل می شود. برای پی بردن به این موضوع که چرا بازار بورس جذابیت دارد باید به مهم ترین مزایای آن اشاره کنیم:

• کسب سود در بازه های زمانی مختلف
• برخورداری از حمایت قانونی و نظارتی
• حفظ سرمایه در مقابل تورم
• قابلیت نقدشوندگی مناسب نسبت به دارایی هایی مثل خودرو و مسکن
• امکان سرمایه‌گذاری با مبالغ اندک
• شفافیت در اطلاعات شرکتها
• تنوع بسیار بالای صنایع بورسی و صندوق ها و اوراق
• انتقال بسیار آسان سهام بین طرفین
• امکان فراگیری دانش سرمایه‌گذاری برای همه
• عدم نیاز به بازار فیزیکی
• امکان معاملات از طریق اینترنت

مهم‌ترین مزایای پذیرش در بورس اوراق بهادار تهران

بعد از اینکه به مزایای سرمایه گذاری در بازار بورس را گفتیم باید به مزایایی که حضور شرکت ها در بازار بورس دارد نیز اشاره کنیم. شاید برای شما هم سوال باشد که چراشرکت ها در بازار بورس پذیرش شده و سهام آن ها خرید و فروش می شود؟ چه دلیلی دارد که شرکت ها به بورس ورود کرده و قسمتی از کنترل و مدیریت خود روی سهم را واگذار کنند؟ در زیر به مهم ترین مزایای پذیرش سهام بورس ایران می پردازیم:

• برخورداری از معافیت مالیاتی
• سهولت در تأمین مالی از طریق انتشار سهام و سایر اوراق بهادار (اوراق قرضه)
• کاهش ریسک نقدینگی
• ارائه معیارهای جدید برای ارزیابی عملکرد مدیریت شرکت
• سهولت در تغییر ترکیب سهامداری و انتقال مالکیت
• افزایش اعتبار داخلی و بین‌المللی
• تعیین ارزش سهام شرکت
• سهولت در استفاده از تسهیلات بانکی و یا سایر ابزارهای تأمین مالی
• افزایش توان رقابتی و سهم از بازار

تقسیم بندی انواع بازار بورس در ایران

تصور عموم از بازار بورس، همان بازار بورس اصلی است؛ اما لازم به ذکر است که دسته بندی بازار بورس بزرگتر از یک بازار متمرکز است که در زیر به معرفی آن‌ها می‌پردازیم

انواع بازار بورس در ایران

همانطور که گفتیم بازار بورس سهام یک بازار فراگیر است که از چندین زیرمجموعه تشکیل شده است. بورس، فرابورس، کالا و انرژی 4 بازار اصلی هستند که البته خود نیز زیر مجموعه هایی دارند.در ادامه به انواع بازار بورس اشاره خواهیم کرد.

بازار بورس

در بازار سهام بورس سهام شرکت‌­ها و بازار و انواع آن و سایر اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت، خرید وفروش می­‌شوند و بیشتر سرمایه‌­گذاران بازار بورس، در این بخش از بورس فعال هستند.

آشنایی با بازار بورس

بازار بورس و سهام، همان بازار مادر بورس است که در آن اوراق بهادار و سهام شرکت‌ها و سازمان‌های مختلف به خرید و فروش گذاشته میشود و سهامداران حقیقی و حقوقی در آن حضور دارند. بورس اوراق بهادار تهران از سال ۱۳۸۳ شروع به فعالیت کرده است و تاکنون سهام شرکت‌های بسیاری را پذیرفته و منتشر کرده است. به دلیل قوانین پذیرش، شرکت هایی که در بازار بورس فعالیت دارند، از دسته شرکت های بزرگ تر کشور و دارای شفافیت اطلاعاتی بالا هستند.

بازار بورس تهران دارای دو بازار اول و دوم است که بازار اول دو تابلوی اصلی و فرعی دارد. شرایط پذیرش شرکت‌ها در این تابلوها با یکدیگر متفاوت است و براساس سرمایه و شفافیت اطلاعاتی، اطلاعات بنیادی و سهامداران شرکت ها طبقه بندی می شود.

بازار فرابورس

مقدمات به‌ وجود آمدن شرکت فرابورس ایران در سال 1384 زده شد و بعد ابزارهای مالی نوین در بورس از 3 سال و با هدف ساماندهی بازارهای خارج از بورس، فرابورس ایران به عنوان سومین بورس رسمی کشور بعد از بورس اوراق بهادار و بورس کالا، در سال 1387 آغاز به کار کرد.

همان طور که توضیح دادیم، پذیرفته شدن در بازار بورس شرایط و قوانین مشخصی دارد. اگر شرکتی شرایط قانونی برای حضور در بازار بورس را نداشته ولی تمایل به عرضه سهام خود داشته باشد، ‌می تواند در بازار فرابورس فعالیت کند. به همین دلیل شرکت‌هایی که شفافیت عملکردی و اطلاعات بنیادی ضعیف تر و شرکت های کوچک تر در بازار فرابورس پذیرش می شوند، که ریسک معاملات سهام این شرکت‌ها را نیز افزایش می‌دهد.

بازار فرابورس ایران به عنوان یکی از ارکان بازار سرمایه، دارای 5 بازار کارآمد است. بازار اول، دوم، سوم، بازار پایه و بازار ابزارهای مالی نوین از انواع بازار فرابورس هستند که براساس شرایط خاص هر شرکت و اوراق بهادار، پذیرش در آن ها انجام می‌شود. هرچند که به تازگی بازارهای دیگری به فرابورس اضافه شده اند که هنوز به طور کامل سهامداران نمی توانند در آن ها سرمایه گذاری کنند.

بازار بورس کالا

بازار بورس کالا، دو دهه است که به صورت رسمی در کشور ما راه‌اندازی شده است تا با بهره‌گیری از ابزارهای نوین مالی، خرید و فروش کالاهای پایه در بخش‌های مختلف صنعتی، پتروشیمی و کشاورزی در ایران جان بگیرد. در واقع هدف اصلی ایجاد بورس کالای ایران را می‌توان ایجاد بازاری قانونمند به منظور شفاف‌سازی و کشف قیمت کالاهای اساسی و مواد اولیه و تسهیل معاملات آن‌ها به کمک مکانیسم عرضه و تقاضای بورسی دانست.

به عبارتی بورس کالا بازاری است که در آن کالا معامله می‌شود و هر بازاری که کالا در آن معامله می‌شود به نام همان کالا خوانده می‌شود. پیش از راه‌اندازی رسمی بورس کالا، سازمان کارگزاران بورس فلزات تهران و سازمان کارگزاران بورس کالای کشاورزی تقابل آزاد عرضه و تقاضا در بازار کالایی را بر عهده داشتند که پس از انحلال این دو سازمان و ایجاد بورس کالا، این وظیفه به صورت رسمی از سوی دولت به بورس کالا سپرده شد. داد و ستد انواع محصولات صنعتی و معدنی، فرآورده های نفت و پتروشیمی و کشاورزی در قالب معاملات نقد، نسیه، سلف، سلف استاندارد و معاملات ابزارهای مشتقه در این بازار صورت می‌گیرد. صندوق های کالایی، قراردادهای آتی کالا، گواهی سپرده کالایی و. از دیگر ابزارهای قابل معامله در بورس هستند. معاملات بورس کالا در 4 بازار فرعی، بازار کالاهای فیزیکی، بازار مشتقه و بازار مالی انجام می‌گیرد.

برای مطالعه بیشتر به « بورس کالا چیست؟ » مراجعه کنید.

بازار بورس انرژی

به دلیل وجود منابع انرژی فراوان در ایران، همیشه جای خالی نهادی ساختاریافته برای منابع انرژی دیده می‌شد. به همین علت، چهارمین بورس رسمی کشور به نام بازار بورس کالا، در سال 1391 با هدف کشف قیمت منصفانه و بازاری قانونمند برای حامل های انرژی راه اندازی شد.

در این بازار عرضه کنندگان و متقاضیان، وزارتخانه‌‎های نفت، نیرو، صنعت و معدن و تجارت، شرکت‎‌های ملی نفت ایران، ملی پالایش، پخش فرآورده‌‎های نفتی ایران، ملی صنایع پتروشیمی، توانیر، مدیریت شبکه برق ایران، مدیریت منابع آب ایران و سازمان حفاظت محیط زیست را شامل می‌شود.

سه بازار فیزیکی، مشتقه و فرعی در بورس انرژی ایران فعالیت داشته و عرضه‎‌کنندگان عمده در بورس انرژی ایران به حوزه‌های برق و حوزه نفت، گاز، پتروشیمی و سایر حامل‎‌های انرژی تقسیم می‌شوند.

مشتریان حقیقی در بازار فیزیکی امکان خرید ندارند و فقط در بازار مشتقه می­توانند نسبت به خرید اوراق اقدام کنند. در معاملات این بازار ۱۰ یا ۲۰ درصد قیمت معامله به صورت پیش پرداخت از مشتری دریافت می‌­شود و مابقی آن برای کالاهای داخلی تا ۳ روز کاری و برای کالاهای بازار بین ­الملل تا ۵ روز کاری بعد دریافت می‌­شود.

لزوم استفاده از ابزارهای نوین مالی در بازار سرمایه

در عصر حاضر سرمایه‌گذاری یکی از ارکان اصلی در اقتصاد کشورها است، به‌طوری که این رکن نقش اصلی را در زمینه ایجاد ثبات اقتصادی را ایفا می‌کند. بنابراین برای جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی، باید از ابزارهای مناسب استفاده کرد تا بتوان در عرصه اقتصادی، به ویزه در سطح جهانی، باقی ماند. در غیر این صورت، در زمانی بسیار کوتاه‌تر از آنچه تصور می‌شود، از گردونه رقابت‌های اقتصادی کنار گذاشته خواهیم شد.

برخی کشورهای توسعه یافته، در زمینه جذب سرمایه و استفاده از ابزارهای نوین مالی، پیشتاز بوده و در بسیاری از موارد، ابزارهای جدید را ابداع و به بازارهای مالی ارائه می‌کنند. در نگاهی کلی‌تر، هدف‌های اصلی استفاده بهینه از ابزارهای مالی، جذب سرمایه‌های کوچک، ترکیب آنها، به کارگیری منابع جمع شده در صنایع مولد و در نهایت رونق اقتصاد خرد و کلان است.

بازار سرمایه نیز فضایی بسیار مناسب برای جذب سرمایه‌های داخلی و خارجی است. فضایی که به جرات می‌توان گفت مناسب‌ترین محل برای تامین مالی بنگاه‌های کوچک و بزرگ است. بازار سرمایه در برخی از کشورها به بلوغ رسیده و در حال طی کردن دوره میانسالی خود است. دوره‌یی که در آن، بازار سرمایه، هر روز کامل‌تر و پخته‌تر از روز گذشته عمل می‌کند و در حالی ابزارهای مالی نوین در بورس به سوی جلو پیش می‌رود که از تمامی شرایط و امکانات از جمله ابزارهای مالی، اصلاح قوانین و سهولت فضای فعالیت در بازار، برای رشد خود در دوران گذار، استفاده کرده است.

اما بازار سرمایه در کشور ایران، با توجه به آنکه بیش از 50 سال از شروع فعالیتش می‌گذرد، متاسفانه در دوران نونهالی خود به سر می‌برد و هنوز به بلوغ عملکردی خود نرسیده است. زمان طولانی است که در این دوران قرار گرفته و پتانسیل‌های قوی و بالقوه‌یی برای رشد و توسعه، در دل خود جای داده است. در همین راستا و برای دستیابی به بلوغ در بازار سرمایه کشور، باید چند اقدام اساسی از جمله اصلاح قوانین حاکم بر بازار، تغییر نگرش فعالان بازار به فرآیند سرمایه‌گذاری و اهداف که از آن توقع دارند، استفاده از ابزارهای نوین مالی و. صورت بگیرد. با انجام هر یک از اقداماتی که ذکر شد، دریچه‌یی نو به سوی بازاری پویا و توسعه یافته باز خواهد شد.

ابزارهای نوین مالی می‌تواند در راستای توسعه بازارهای رقیب نیز اقدام نماید و منجر به حرکت تمام بازارهای مالی به سوی تکامل شود. بازارهای که در تعامل با بازار سرمایه هستند، همانند بازار پول یا بازار بدهی، می‌توانند همچون بازاری مکمل بازار سرمایه ایفای نقش کنند و به صورت هم افزا منجر به ایجاد رشد اقتصادی در کشور شوند. در حال حاضر بازار پول در بسیاری از مواقع نقش رقیب را برای بازار سرمایه بازی می‌کند که در نهایت هر دو بازار به سویی حرکت می‌کنند که برآیندش برای اقتصاد کشور مناسب نیست. کارآترین مسیر برای رونق اقتصاد بی‌شک از بطن بازار سرمایه می‌گذرد و با رونق این بازار اقتصاد کشور رونق خواهد یافت. این مسیری است که بسیاری از کشورهایی که الگوی موفقی در دنیا هستند، طی کرده و به اهداف مدنظرشان رسیده‌اند.

اگر با نگاهی تخصصی به ابزارهای مالی نگریسته شود، درمی‌یابیم که این ابزار سه نقش عمده را در بازار ایفا می‌کند.

نقش اول، ابزارهای مالی وسایلی برای نقل و انتقال وجوه از سهامدارانی که مازاد سرمایه دارند و مایل به سرمایه‌گذاری هستند، به سوی کسانی است که به این وجوه برای سرمایه‌گذاری در دارایی‌های حقیقی نیاز دارند.

نقش دوم، ابزارهای مالی انتقال وجوه را به شکلی انجام می‌دهند که ریسک سیستماتیک مربوط به جریان نقدی ناشی از سرمایه‌گذاری در دارایی‌های حقیقی، بین متقاضیان و عرضه‌کنندگان وجوه توزیع مجدد شود.

نقش سوم، ابزارهای مالی وسیله‌یی برای تجمیع به شمار می‌روند. افزودن و انباشت پس اندازهای کوچک برای تامین مالی طرح‌های بزرگ سرمایه‌گذاری، بدون تجمیع که بخش تفکیک‌ناپذیر نظام مالی است، امکان پذیر نیست. اگر امکان تجمیع از طریق صدور دارایی‌های مالی وجود نداشت، این امکان برای خانوارها پدید نمی‌آمد که ابزارهای مالی نوین در بورس سرمایه‌های خود را تجهیز کنند و در سبد متنوعی از دارایی‌های حقیقی سرمایه‌گذاری کنند.

از منظر تنوع نیز ابزارهای مالی انواع مختلفی دارد که در بازارهای دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ابزارها در 4 گروه زیر دسته‌بندی می‌شوند:

1. ابزارهای سرمایه‌یی (مالکیت): اوراقی هستند که افراد با داشتن آنها سهامدار شرکت منتشرکننده این اوراق می‌شوند.

2. ابزارهای استقراضی (بدهی): اوراقی است که برای منتشر‌کننده بدهی ایجاد می‌کند که ‌باید در سررسید به سرمایه‌گذار پرداخت کند.

3. ابزارهای مشتقه: گونه‌یی از ابزار مالی است که فقط، متخصصان فن، از چندوچون عملکرد آنها آگاهی کامل دارند و معمولا خبرگان حرفه‌یی روی آنها سرمایه‌گذاری می‌کنند. به‌طور خلاصه می‌توان گفت که مشتقه‌ها (FINANCIAL DERVATIVES)، قراردادی بین دو یا چند طرف است که پرداخت‌های آن، براساس موقعیت سنجی (BENCHMARK) تعیین می‌شود - در واقع، مشتقه‌ها، ابزارهایی برای کاهش یا انتقال مخاطره (ریسک) به شمار می‌آیند. برخی مشتقه‌ها که توسط شرکت‌های بزرگ صادر شده‌اند، به صورت استاندارد و تضمین شده در بورس، سازمان یافته و معامله می‌شوند و برخی در حاشیه بورس و به صورت خارج از بورس، با توافق و مذاکره دوطرف انجام می‌گیرد.

4. ابزارهای ترکیبی: این ابزار ترکیبی از ابزارهای تعریف شده در بازار است.

اما آنچه ‌باید در کشور مورد توجه قرار گیرد، ابزارهای مالی است که با دین اسلام نیز همخوانی داشته باشد. چرا که برخی ابزارهای مالی دارای نرخ ثابت هستند که با شریعت حاکم بر جامعه همخوانی نداشته و می‌بایست با ابزارهای مالی منطبق با شریعت جایگزین شود. در زمینه ابزارهای مالی منطبق با دین اسلام، خوشبختانه تنوع مناسبی وجود داشته و انواع صکوک که پایه شکل‌گیری آنها دین اسلام است در قوانین بازار سرمایه کشور تعریف شده است. لذا ‌باید بسترهای مناسب برای ترغیب سرمایه‌گذار و سرمایه پذیر به استفاده از صکوک پررنگ‌تر شده تا مزایای استفاده از این ابزار بیش از پیش برای فعالان عرصه اقتصادی روشن شود.

از ابزارهای مالی که نزدیکی بیشتری به قوانین اسلامی دارند و می‌توانند در بازار سرمایه کشور بیشتر مورد استفاده قرار بگیرند می‌توان به: سهام عادی شرکت‌ها، حق تقدم، سهام ممتاز، اوراق مشارکت با پرداخت سود علی‌الحساب، اوراق مشـارکت قـابل تبدیل به سهام، اوراق مشارکت با نرخ سود بر ابر با نرخ تورم، قراردادهای آتی، معاملات سلف، گواهی سپرده بانکی قابل معامله در بازار، اسناد پیش‌پرداخت مالیات، حق خرید اضافی سهام، انواع اوراق رهنی متکی به مشارکت در سود اشاره کرد.

در ابزارهای مالی که در کشورهای غربی مورد استفاده قرار می‌گیرد، بخش اعظم ریسک متوجه انتشار‌دهنده اوراق مذکور است. اما در ابزارهای اسلامی تلاش شده است تا جایی که امکان دارد توازن تسهیم ریسک و بازده بین سرمایه‌گذار و سرمایه‌پذیر شکل بگیرد. به همین دلیل، صکوک می‌تواند یکی از جذاب‌ترین راه‌های تامین سرمایه برای انجام طرح‌های بزرگ و کوچک محسوب شود.

همان‌طور که در بالا اشاره شد، ابزارهای مالی به‌طور کلی در 4 دسته طبقه‌بندی می‌شوند. حال سوالی که مطرح می‌شود این است که کدام یک از ابزار دارای نقش پررنگ‌تری در بین فعالان اقتصادی است یا کدام یک دارای تنوع و کاربرد بیشتری در بازار سرمایه است؟ با بررسی بورس‌های موفق دنیا، به این مهم دست می‌یابیم که ابزار مشتقه یکی از پرکاربردترین و کارآترین ابزاری است که در بازارهای سرمایه مورد استفاده قرار می‌گیرد. تنوعی که در استفاده از این ابزار وجود دارد هم به توسعه و عمیق شدن بازار کمک می‌کند و هم در زمان‌هایی که شوک‌های منفی به بازار وارد می‌شود، وجود ابزار مشتقه با تنوعی که به فعالان عرصه اقتصادی ارائه می‌نماید، سرعت و شدت نزول بازار را کاهش داده و بر ثبات بازار می‌افزاید. این‌گونه است که استفاده‌کنندگان از این ابزار تاکید دارند که شاخه‌های بیشتری از این ابزار در بازار سرمایه تعریف شود تا بتوانند از تمام جنبه‌های این ابزار بهره مند شوند.

امید است با همت مسوولان بازار سرمایه و مطالبه فعالان بازار سرمایه شاهد توسعه استفاده از ابزارهای نوین مالی در بازار سرمایه کشور باشیم تا بازار سرمایه کشور نیز همچون بازارهای توسعه یافته دنیا الگویی مناسب برای کشورهای دیگر محسوب شود.

ابزار های تامین مالی نوین

وجود ابزارهای مالی گوناگون و مختلف در بازار اوراق بهادار، انگیزه مشارکت بیشتر مردم را در تأمین منابع مالی درازمدت به همراه آورده است. تنوع ابزارهای مالی از نظر ترکیب ریسک و بازده، شیوه مشارکت و ماهیت سود در ریسک، گروه‌های مختلفی را به سوی خود می‌کشاند.

با این وجود، رویکرد گوناگون ابزارهای مالی، بدون شناسایی گونه‌ها و زمینه‌های به‌کارگیری آن‌ چاره‌ساز نیست. روش‌های متفاوت و گوناگونی برای تأمین مالی فعالیت‌های تجاری وجود دارد که بانک‌ها می‌توانند از آن‌ها برای تأمین مالی شرکت‌های مختلف نیز استفاده نمایند.

بهترین روش تأمین مالی سرمایه‌گذاری‌درازمدت است. بورس اوراق بهادار در هدایت پس اندازهای کوچک به سرمایه‌گذاری‌های مولد، جذب پس اندازهای راکد، اصلاح ساختار بخش‌های اقتصاد، افزایش درآمد دولت و … نقش مهمی ایفا می کند.

دستیابی به این اهداف مستلزم گسترش بازار اوراق بهادار است که این نیز به خودی خود در گرو تنوع بخشیدن به ابزارهای مالی قرار گرفته است. وجود تنوع در اوراق بهادار به کارآمدتر شدن بازار سرمایه و تخصیص بهینه سرمایه می‌انجامد و امکان مشارکت طیف وسیعی از آحاد جامعه را در امر سرمایه‌گذاری فراهم میکند.

ابزارهای تامین مالی در بازار پول

بازار پول، بازاری است که در آن پس اندازکنندگان، بنگاه های اقتصادی و نهادهای مالی فعال در این بازار برای

کوتاه مدت، با یکدیگر مبادله مالی انجام می دهند؛ یعنی پس انداز کنندگان یا خانوارها با خرید انواع ابزار مالی یا اوراق بهادار کوتاه مدت رایج در بازار پول با هدف ایجاد بازدهی یا کسب سود بیشتر برای پس اندازهای خود، وجوه خود را در اختیار نهادهای مالی فعال در بازار پول قرار می دهند.

این نهادها نیز با سرمایهگذاری مستقیم این وجوه در دارایی های مالی یا فیزیکی برای کوتاه مدت، یا از طریق اعطای وام و تسهیالت با بهره به بنگاه های اقتصادی و خانوارهای نیازمند به منابع مالی به صورت کوتاه مدت، سودی کسب می کنند. سپس طبق ویژگی های قید شده در ابزارهای مالی مبادله شده، بخشی از سود حاصل را به پس اندازکنندگان می پردازند.

ابزارهای مالی اوراق یا اسنادی هستند که نوعی حقوق و ادعا برای دارنده آن در برابر صادرکنندگان این اوراق

ابزارهای مالی دو کارکرد اقتصادی عمده دارند که عبارتند از:

1. انتقال وجوه از کسانی (خانوارها، بنگاه های اقتصادی، دولت و موسسات وابسته به آنها و اقتصاد خارجی) که پول اضافی (پس انداز) برای سرمایه گذاری دارند به کسانی که برای سرمایه گذاری در دارایی های مشهود یا رفع نیازهای مالی خود به پول نیازمندند .

• انتقال این وجوه به شیوه ای که ریسک (نوسان در بازدهی) موجود همراه با دارایی های مشهود بین متقاضیان منابع مالی تقسیم شود.

عمده ترین نهادهای مالی فعال در بازار پول عبارتند از:

1. بانکهای تخصصی
2. بانکهای پس انداز و وام
3. بانک های پس انداز
4. اتحادیه های اعتباری
5. نهادهای مالی غیر بانکی عمومی و تخصصی

ابزارهای تامین مالی در بازار سرمایه

بازار‌ مالی را می‌‌توان به بازار‌های سرمایه و پول دسته‌بندی کرد. عموماً سیستم مالی هر کشوری بر پایه پول و بازار سرمایه آن کشور است. در کشور‌های توسعه‌یافته و پیشرفته، بازار سرمایه، مرکزیت نظام مالی را تشکیل می‌دهد. از طرفی دیگر، در اغلب کشور‌های در حال پیشرفت و توسعه، این نقش برعهده بازار پول است. در نظام‌های اقتصادی اینچنین، بانک ها نقش مضاعفی دارند زیرا به علت کمبود وجود بازار سرمایه‌ای رشد یافته نظام بانکی باید نیاز‌های سرمایه‌ای را تامین کند.

ابزارهای تامین مالی در بازار سرمایه

• اوراق رهنی
• اوراق استصناع
• اوراق مشارکت
• اوراق اجاره
• صندوق پروژه
• اوراق منفعت

ابزارهاي تأمین مالی بنگاههای دانش بنیان

شرکت‌های دانش‌بنیان برای توسعه و تجاری‌سازی موفق فناوری، به منابع مختلفی نیاز دارند، مانند منابع انسانی، منابع مالی، انواع تجهیزات و زیرساخت‌ها و … .

به طور کلی، انواع ابزارهای تامین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور را می‌توان به دو بخش تقسیم کرد:

ابزارهای تامین مالی مبتنی بر بدهی:

در این ابزارها ، نهاد تامین مالی، مبلغی را برای انجام کار، پروژه و یا اجرای طرحی در ازای دریافت وثیقه، به عنوان قرض یا وام در اختیار شرکت دانش‌بنیان قرار می‌دهد و پس از گذشت مدتی، آن مبلغ را همراه با سود متعارف از شرکت دانش‌بنیان دریافت می‌کند.

ابزارهای تامین مالی مبتنی بر سهم:

در این ابزار، نهاد تامین مالی مبلغی را در اختیار شرکت دانش‌بنیان می گذارد، اما به جای آن که از آن وثیقه و تضامین بگیرد، در سود و زیان طرح با شرکت دانش‌بنیان شریک می‌شود.

تامین مالی ساختار یافته

یکی از ابزارهای متداول در تامین مالی ساختاریافته، تبدیل دارایی ها به اوراق بهادار است. در شرایطی که بنگاه ها به منابع مالی برای توسعه فعالیت های خود و یا نقدینگی نیاز دارند، از تبدیل دارایی ها به اوراق بهادار استفاده می کنند. بانک ها نیز از این قاعده مستثنی نیستند. می توان گفت بسیار گسترده نسبت به سایر فعالیت های اقتصادی از تبدیل دارایی ها به اوراق بهادار استفاده می کنند.

تامین مالی فاکتورینگ چیست

فاکتورینگ یکی از روش تامین مالی قابل اجرا است، که با استفاده از آن شرکت فروشنده نسیه کالا و خدمات حسابهای دریافتی خود را با در نظر گرفتن تخفیف به شرکت فاکتورینگ میفروشد. در واقع این روش تامین مالی از روشهای تسریع در دریافت وجوه حاصل از حسابهای دریافتی است. طی این روش، شرکت فروشنده میتواند در صورت پذیرش شرایط توسط شرکت فاکتورینگ نسبت به دریافت بخشی از وجوه حاصل از فروش نسیه قبل از سررسید اقدام نماید.

شرکتهای فاکتورینگ میتوانند بعنوان موسسات مستقل فعالیت کنند. ولی معمولا این شرکت ها تابعه بانکها و موسسات مالی هستند. اینگونه شرکتها قبل از اقدام به عملیات تامین مالی نسبت به ارزیابی ثبات مالی شرکت خریداراقدام نموده و از کیفیت اعتباری آن شرکت اطمینان حاصل می نمایند.

استخدام کارشناس ابزارهای نوین مالی

یک نهاد مالی معتبر و فعال در بازار سرمایه، آگهی دعوت به همکاری (کارشناس ابزارهای نوین مالی) منتشر کرد.

به گزارش صدای بورس، در اطلاعیه استخدامی این شرکت، داشتن شرایط زیر عنوان شده است:

• داشتن مدرک کارشناسی ارشد از دانشگاه‌های معتبر در رشته‌های مهندسی مالی، مدیریت مالی و یا ریاضیات مالی
• دارا بودن حداقل دو سال سابقه کار مرتبط در زمینه معامله‌گری یا تحلیلگری در بازار سرمایه به خصوص ابزارهای مشتقه
• آشنایی با بازار سرمایه و مفاهیم ابزارهای نوین مالی به ویژه مشتقات مالی
• داشتن روحیه پژوهشی و علاقمند به کار با مدل های مالی
• تسلط کافی به زبان انگلیسی
• مسلط به مجموعه Microsoft Office به ویژه MS Excel
• توانایی نگارش گزارش به‌صورت منسجم، مسلط به اصول مکاتبات اداری و نامه‌نگاری
• داشتن روحیه کار تیمی، مهارت های گفتاری و توانایی برقراری ارتباط سازنده در محیط کار
• منظم و دقیق، توانمند در مدیریت استرس و دارای انگیزه برای یادگیری بیشتر

افراد واجد شرایط رزومه خود را با عنوان «کارشناس ابزارهای نوین مالی» به آدرس ایمیل زیر ارسال کنند: