شاخص کل چگونه محاسبه و تحلیل می شود

(ارزش جاری بازار در زمان مبدا/ ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه)* 100 = شاخص کل

شاخص بورس چیست و چگونه محاسبه میشود؟

اگر به سایت سهمیو و یا tsetmc.com سر بزنید و صفحه اول سایت را مشاهده کنید اطلاعاتی تحت عنوان شاخص کل، شاخص هم وزن و یا شاخص قیمت مشاهده میکنید.
در این مقاله قصد داریم مفاهیم هر کدام از این موارد را توضیح دهیم.
فرض کنید سبدی از سهام مختلف شرکت ها وجود دارد. که تعدادی از این شرکت ها در مقایسه با زمانی که وارد بازار سرمایه شده اند ارزش آنها افزایش و یا کاهش یافته است. با توجه به ارزش شرکت ها و یا بزرگ و کوچک بودن آن ها میدانیم این افزایش و کاهش به یک اندازه نیست.
شکل زیر را برای درک بهتر در نظر بگیرید:

حال اگر بخواهیم بررسی کنیم که برآیند کلی این افزایش و کاهش ارزش شرکت ها به چه صورتی بوده است، مفهومی تحت عنوان شاخص مطرح میشود.

تعریف شاخص بورس

محاسبه بازدهی کل سهام شرکت های بازار سرمایه یا به عبارتی تعیین وضعیت کلی بازار بورس و روند رشد یا افت این بازار.

عوامل تاثیرگذار

باید دو فاکتور مهم را در نظر بگیریم:
• بازده
• سیستم وزن دهی

بازده

فرض کنید سهمی به قیمت 200 تومان قیمت گذاری شده است و به قیمت 240 تومان رشد میکند. رشد قیمتی این سهم 20 درصد بوده است. در نظر بگیرید این شرکت به میزان 20 تومان یا 10 درصد هم سود نقدی تقسیم کند. می توان نتیجه گرفت این شرکت 20 درصد بازده قیمتی و 30 درصد بازده کل داشته است.

سیستم وزن دهی

• ارزش محور
• قیمت محور
• مساوی

سیستم وزن دهی ارزش محور:

شرکتی که ارزش بیشتری داشته باشد در محاسبه شاخص تاثیر بیشتری دارد.

سیستم وزن دهی قیمت محور:

هر چقدر قیمت سهام شرکتی بیشتر باشد آن شرکت تاثیر بیشتری در محاسبه شاخص دارد.

سیستم وزن دهی مساوی:

تفاوتی بین شرکت های بزرگ و کوچک در محاسبه شاخص وجود ندارد و همه ی شرکت ها به یک اندازه تاثیر دارند.

شاخص کل

بازدهی کل سهم ها (شرکت های بازار سرمایه) با در نظر گرفتن سیستم وزن دهی ارزش محور.

شاخص کل (هم وزن)

بازدهی کل سهم ها (شرکت های بازار سرمایه) با در نظر گرفتن سیستم وزن دهی مساوی.

شاخص قیمت (هم وزن)

بازدهی قیمتی سهم ها (شرکت های بازار سرمایه) با در نظر گرفتن سیستم وزن دهی مساوی.

شاخص آزاد شناور

تاثیرگذاری هر سهم بر اساس میزان سهام شناوری شرکت است.

شاخص بازار اول

میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های تقسیم بندی شده در بازار اول بورس.

شاخص بازار دوم

میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های تقسیم بندی شده در بازار دوم بورس.

شاخص قیمت (وزنی-ارزشی)

بازدهی قیمتی سهم ها (شرکت های بازار سرمایه) با در نظر گرفتن سیستم وزن دهی ارزش محور و قیمت محور.

مثال کاربردی

فرض کنید در شرایطی که شاخص کل مثبت ولیکن شاخص کل(هم وزن) منفی باشد
تحلیل از این شرایط چیست ؟
ارزش شرکت های بزرگ رشد ولیکن اکثریت مابقی شرکت ها افت داشته اند.

فرض کنید در شرایطی که شاخص کل منفی ولیکن شاخص کل(هم وزن) مثبت باشد
تحلیل از این شرایط چیست ؟
ارزش شرکت های بزرگ افت ولیکن اکثریت مابقی شرکت ها رشد داشته اند.

شاخص بورس چیست و چگونه محاسبه میشود؟

اگر به سایت سهمیو و یا tsetmc.com سر بزنید و صفحه اول سایت را مشاهده کنید اطلاعاتی تحت عنوان شاخص کل، شاخص هم وزن و یا شاخص قیمت مشاهده میکنید.
در این مقاله قصد داریم مفاهیم هر کدام از این موارد را توضیح دهیم.
فرض کنید سبدی از سهام مختلف شرکت ها وجود دارد. که تعدادی از این شرکت ها در مقایسه با زمانی که وارد بازار سرمایه شده اند ارزش آنها افزایش و یا کاهش یافته است. با توجه به ارزش شرکت ها و یا بزرگ و کوچک بودن آن ها میدانیم این افزایش و کاهش به یک اندازه نیست.
شکل زیر را برای درک بهتر در نظر بگیرید:

حال اگر بخواهیم بررسی کنیم که برآیند کلی این افزایش و کاهش ارزش شرکت ها به چه صورتی بوده است، مفهومی تحت عنوان شاخص مطرح میشود.

تعریف شاخص بورس

محاسبه بازدهی کل سهام شرکت های بازار سرمایه یا به عبارتی تعیین وضعیت کلی بازار بورس و روند رشد یا افت این بازار.

عوامل تاثیرگذار

باید دو فاکتور مهم را در نظر بگیریم:
• بازده
• سیستم وزن دهی

بازده

فرض کنید سهمی به قیمت 200 تومان قیمت گذاری شده است و به قیمت 240 تومان رشد میکند. رشد قیمتی این سهم 20 درصد بوده است. در نظر بگیرید این شرکت به میزان 20 تومان یا 10 درصد هم سود نقدی تقسیم کند. می توان نتیجه گرفت این شرکت 20 درصد بازده قیمتی و 30 درصد بازده کل داشته است.

سیستم وزن دهی

• ارزش محور
• قیمت محور
• مساوی

سیستم وزن دهی ارزش محور:

شرکتی که ارزش بیشتری داشته باشد در محاسبه شاخص تاثیر بیشتری دارد.

سیستم وزن دهی قیمت محور:

هر چقدر قیمت سهام شرکتی بیشتر باشد آن شرکت تاثیر بیشتری در محاسبه شاخص دارد.

سیستم وزن دهی مساوی:

تفاوتی بین شرکت های بزرگ و کوچک در محاسبه شاخص وجود ندارد و همه ی شرکت ها به یک اندازه تاثیر دارند.

شاخص کل

بازدهی کل سهم ها (شرکت های بازار سرمایه) با در نظر گرفتن سیستم وزن دهی ارزش محور.

شاخص کل (هم وزن)

بازدهی کل سهم ها (شرکت های بازار سرمایه) با در نظر گرفتن سیستم وزن دهی مساوی.

شاخص قیمت (هم وزن)

بازدهی قیمتی سهم ها (شرکت های بازار سرمایه) با در نظر گرفتن سیستم وزن دهی مساوی.

شاخص آزاد شناور

تاثیرگذاری هر سهم بر اساس میزان سهام شناوری شرکت است.

شاخص بازار اول

میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های تقسیم بندی شده در بازار اول بورس.

شاخص بازار دوم

میانگین تغییرات قیمت سهام شرکت‌های تقسیم بندی شده در بازار دوم بورس.

شاخص قیمت (وزنی-ارزشی)

بازدهی قیمتی سهم ها (شرکت های بازار سرمایه) با در نظر گرفتن سیستم وزن دهی ارزش محور و قیمت محور.

مثال کاربردی

فرض کنید در شرایطی که شاخص کل مثبت ولیکن شاخص کل(هم وزن) منفی باشد
تحلیل از این شرایط چیست ؟
ارزش شرکت های بزرگ رشد ولیکن اکثریت مابقی شرکت ها افت داشته اند.

فرض شاخص کل چگونه محاسبه و تحلیل می شود کنید در شرایطی که شاخص کل منفی ولیکن شاخص کل(هم وزن) مثبت باشد
تحلیل از این شرایط چیست ؟
ارزش شرکت های بزرگ افت ولیکن اکثریت مابقی شرکت ها رشد داشته اند.

شاخص کل چیست؟ شاخص هم وزن چیست؟

امیر شاملویی

• اشتراک‌گذاری

شاخص کل یکی از مهمترین مفاهیمی است که سرمایه‌گذاران تازه‌کار باید از آن اطلاع داشته باشند. این شاخص به ما می‌گوید وضعیت بازار در چه حال است. با این حال، عده‌ای شاخص کل را معیار مناسبی برای سنجش شرایط بازار نمی‌دانند.

در دو سال اخیر، بازار سهام با افت و نوسان زیادی روبرو بوده و بسیاری از سرمایه‌گذاران با ضرر و زیان مواجه شده‌اند. دلایل زیادی را برای افت بازار سهام می‌توان برشمرد ولی صرف نظر از همه موارد، به نظر می‌رسد بسیاری از کسانی که دارایی‌شان در این بازار با افت زیادی روبرو شده،

دانش چندانی از بازار نداشته‌اند و صرفا با موج ورود سرمایه به بازار به آن وارد شده‌اند. در این شرایط، سبدی که برای دارایی آنها تشکیل شده بود، با افت چشمگیری روبرو شده است.

نباید فراموش کرد بر اساس شواهد، همچنان هم بازار سهام بهترین بازار سرمایه‌گذاری برای بلندمدت است، هرچند افت دو سال اخیر بسیاری را نسبت به این موضوع بدبین کرده باشد. اگر مشکل ورود مستقیم به سرمایه‌گذاری در بورس باشد و هنوز شاخص کل چگونه محاسبه و تحلیل می شود هم کسی قصد ورود به بازار سهام را داشته باشد، چاره چیست تا به دردسرهای پیشین دچار نشود؟ چه کسانی در این بازار موفق هستند؟

یک پاسخ این است که اگر زمان و دانش کافی برای تحلیل بازار سرمایه را ندارید و نمی‌توانید دوره‌های آموزشی را نیز طی کنید، به طور غیرمستقیم و با استفاده از خرید صندوق‌های سرمایه‌گذاری در سهام وارد این بازار شوید.

این صندوق‌ها کارشناسان خبره‌ای دارند و برخی از آنها سود خوبی را در بلندمدت عاید سرمایه‌گذاران خود کرده‌اند. اما حالت دومی هم وجود دارد. اگر قصد دارید خودتان سکان سبد سرمایه‌گذاری را در دست داشته باشید، راهی به جز آموزش شاخص کل چگونه محاسبه و تحلیل می شود ندارید.

قدم اول در آموزش، آشنایی با مفاهیم بنیادین بازار است. در اینجا می‌خواهیم شما را با این که شاخص کل چیست و شاخص هم وزن چیست آشنا کنیم.

چرا شاخص می‌سازیم؟

سوال اول این است که اصلا چرا شاخص درست می‌کنیم و چه نیازی به شاخص است؟ به طور کلی، دلیل استفاده از شاخص آن است که بتوانیم روند حرکت یک متغیر یا پدیده را به دست بیاوریم.

شاخص به ما این امکان را می‌دهد که رشد یا عقب‌رفتن یک متغیر را نسبت به یک موعد معین بسنجیم. مثلا اگر بخواهیم بدانیم دمای هوا امروز نسبت به روز قبل چه تغییری کرده، چطور متوجه می‌شویم؟

برای این کار، درجه حرارت و دماسنج تعیین شده است. با این کار ما معیاری در دست داریم که بتوانیم بفهمیم چقدر دما نسبت به روزهای قبل گرم‌تر یا سردتر شده است.

همین کار را برای بازارهای مالی نیز انجام می‌دهیم و از شاخص‌های مختلف به عنوان ابزاری برای سنجش وضعیت بازار در یک بازه زمانی استفاده می‌کنیم. این شاخص‌ها البته می‌توانند انواع مختلفی داشته باشند که در ادامه به دو مورد از معروفترین آنها اشاره می‌کنیم.

شاخص کل چیست و چطور محاسبه می‌شود؟

یکی از مهمترین و پرکاربردترین مفاهیمی که در بورس وجود دارد، شاخص کل است. احتمالا نام شاخص را بارها شنیده‌اید. منظور از شاخص کل همان شاخص قیمت و بازده نقدی است که به TEDPIX هم معروف است.

برای محاسبه این شاخص تعداد سهام منتشر شده هر شرکت را در زمان معین در قیمت شرکت در همان زمان ضرب کرده و عدد به دست آمده را برای همه شرکت‌ها جمع می‌زنیم. عدد به شاخص کل چگونه محاسبه و تحلیل می شود دست آمده همان ارزش جاری بازار سهام است.

برای این که شاخص کل را به دست بیاوریم این عدد را تقسیم بر ارزش جاری بازار سهام در زمان مبدا تقسیم می‌کنیم.

شاخص هم وزن چیست؟

شاخص هم وزن نیز مشابه شاخص کل است. البته یک تفاوت اساسی با آن دارد. شاخص کل از وزن شرکت‌ها تاثیر می‌پذیرد. یعنی هر چه شرکتی بزرگ‌تر باشد، تغییرات قیمت آن شاخص کل را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهد.

دقیقا به همین دلیل هم شاخص فوق به خوبی نشان نمی‌دهد که شرکت‌های کوچک‌تر در چه شرایطی قرار دارند. برای این که ضعف بالا پوشش داده شود، از شاخص دیگری به نام شاخص کل استفاده می‌شود.

شاخص هم وزن به شرکت‌ها وزن یکسانی می‌دهد و هر شرکتی هر قدر هم کوچک باشد، به اندازه یک شرکت بزرگ در این شاخص تاثیر می‌گذارد. این شاخص وضعیت کل بورس را بهتر از شاخص کل نشان می‌دهد.

برای این که تفاوت شاخص هم وزن و شاخص کل برایتان روشن شود، یک مثال می‌زنیم. اگر تاکنون کنکور داده باشید، مشاهده کرده‌اید که ضرایب برخی درس‌ها بیشتر و برخی کمتر است. مثلا در رشته ریاضی ضریب ریاضی چند برابر یک درس عمومی است.

به همین دلیل هم کسی که ریاضی کمی بهتری دارد می‌تواند ضعفش نسبت به دیگری در درس عمومی را جبران کند. اما در سال‌های اولیه تحصیل شاید به یاد داشته باشید که معدل شما ضریبی نداشت و همه درس‌ها به یک اندازه روی معدل تاثیر می‌گذاشتند.

در این صورت معدل به همه درس‌ها حساس بود. شاخص کل شبیه کنکور و شاخص هم وزن شبیه معدل سال‌های اول تحصیل شماست.

تفسیر و مقایسه شاخص کل و شاخص هم وزن

یکی از نکاتی که می‌توان از مقایسه شاخص کل و شاخص هم وزن یاد گرفت، تمایل بورس و سرمایه‌گذاران به شرکت‌های بزرگ یا کوچک است. اگر میزان بازدهی شاخص کل و شاخص هم وزن را در یک بازه زمانی معین به دست بیاورید، ادامه کار راحت است.

اگر شاخص کل بیش از شاخص هم وزن رشد کرده باشد، نشان می‌دهد شرکت‌های بزرگ‌تر بورسی عملکرد بهتری نسبت به شرکت‌های کوچک‌تر داشته‌اند و اصطلاحا خرید شاخص‌سازها بهتر بوده است.

این در حالی است که اگر شاخص هم وزن بهتر از شاخص کل رشد کرده باشد، به معنای آن شاخص کل چگونه محاسبه و تحلیل می شود است که شرکت‌های کوچک‌تر بورسی بهتر از شرکت‌های بزرگ عمل کرده‌اند.

شاخص هم وزن و شاخص کل چه موقع رشد می‌کنند؟

در بالا به این که شاخص کل چیست و شاخص هم وزن چیست اشاره کردیم. همان طور که گفتیم شاخص کل بیشتر به شرکت‌های بزرگ وابسته است و از تغییرات آنها تاثیر می‌پذیرد. بسیاری از شرکت‌های بزرگ بورسی نیز صادراتی هستند.

در شرایط تورمی، دلار در برابر ریال رشد می‌کند و قیمت دارایی‌های ثابت مانند ساختمان و زمین هم افزایش می‌یابد. چنین وضعیتی فرصتی برای رشد شرکت‌های بزرگ فراهم می‌کند چرا که به دلیل افزایش قیمت دلار سود شرکت‌های صادراتی می‌تواند بیشتر شود.

به علاوه ارزش دارایی‌های این شرکت‌های بزرگ هم که دارای زمین‌ها، ساختمان‌ها و تجهیزات زیادی هستند بالا می‌رود. به این ترتیب در شرایط فوق شاخص کل قابلیت رشد را دارد. البته در همین وضعیت برخی شرکت‌های کوچک ممکن است با مشکلاتی روبرو شوند. چرا که روند تولید و ارزش آنها ممکن است به دلیل تورم و افت قدرت خرید مردم مختل شود. در چنین شرایطی شاخص کل می‌تواند بیش از شاخص هم وزن رشد کند.

از طرف دیگر، گاهی شرایطی پیش می‌آید که شاخص هم وزن هم رشد کند. به عنوان مثال، در شرایطی که دلار افت کند و ریال در برابر دلار تقویت شود، شرکت‌های کوچک بورسی که مخاطبان آنها داخلی هستند، می‌توانند با رشد سودآوری و جذب سرمایه افراد روبرو شوند.

همین موضوع می‌تواند پتانسیل‌هایی برای رشد شاخص هم وزن فراهم آورد. در این صورت شاخص هم وزن می‌تواند بیش از شاخص کل رشد کند. در چنین روزهایی گزینه‌ای مانند صندوق شاخصی هم وزن کیان می‌تواند به گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاری تبدیل شود.

جمع‌بندی

در این مطلب مروری بر مفهوم شاخص کل و شاخص هم وزن داشتیم و به سوالاتی از قبیل این که شاخص کل چیست و شاخص هم وزن چیست، پاسخ دادیم. همان طور که اشاره کردیم، بازار سهام در بلندمدت بهترین بازار از نظر بازدهی بوده است.

با این حال بسیاری از سرمایه گذاران دو سال اخیر این بازار متضرر شده‌اند. یکی از علل اصلی این اتفاق ورود سرمایه گذاران تازه کار به این بازار، نداشتن دانش و نگذاشتن وقت کافی برای شناخت بازار و تحولات آن بوده است. یک راه حل برای استفاده از مزایای بورس و کاهش ریسک آن، خرید صندوق های سرمایه گذاری سهامی است.

صندوق‌هایی مانند آوای سهام کیان و آهنگ سهام کیان می‌توانند بازدهی خوبی برای سرمایه گذاران فراهم آورند. در نهایت این که به یاد داشته باشید بازار سرمایه بهترین بازدهی را دارد اما اگر شخصیت ریسک‌پذیری ندارید بهتر است از گزینه‌های دیگری مانند صندوق درآمد ثابت کیان استفاده کنید که ریسک خاصی ندارد و بازدهی آن هم از سپرده بانکی بهتر است.

آشنایی با بورس

شاخص کل یا شاخص هم وزن، کدام را بررسی کنیم؟ شاخص کل یا شاخص هم وزن از انواع شاخص‌هایی است که سرمایه‌گذاران برای بررسی رفتار بازار از آن‌ها استفاده می‌کنند. اما گاهی این سوال برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌شود که از کدام شاخص برای بررسی و تحلیل.

قیمت پایانی سهم چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟

قیمت پایانی سهم یکی از انواع قیمت‌هایی است که سرمایه‌گذاران با استفاده از آن قادر به تشخیص رفتار سرمایه‌گذاران در طی روز خواهند بود. اما در اینجا قصد داریم بگوییم که انواع قیمت‌ها چیست و از هر کدام چه استفاده‌ای می‌شود. انواع قیمت‌ها شامل اولین.

سوالات متداول سرمایه گذاری در بورس

پاسخ به برخی سوالات متداول سرمایه گذاری در بورس معمولا سرمایه گذاران بعد از ورود به بازار سرمایه با یک سری ابهامات و سوالات در این بازار مواجه می شوند و از آنجا که این روزها بازار سرمایه در بین عموم مردم جایگاه ویژه ای پیدا.

درامد ماهانه سرمایه گذاری در بورس چقدر است؟

درامد ماهانه سرمایه گذاری در بورس یکی از سوالاتی است که سرمایه گذاران تازه وارد به بورس از کارشناسان بازار یا افرادی که دستی در بورس دارند و زمان زیادی در این بازار فعالیت کرده اند می پرسند و سوال انها این است که درآمد.

مقایسه صندوق درآمد ثابت و بانک ها (کدام بهتر است؟)

صندوق های قابل معامله با درامد ثابت یکی از انواع صندوق های قابل معامله در بورس است که در حال حاضر در بازار سرمایه امکان معامله و خرید و فروش آن وجود دارد. در حال حاضر بسیاری از افراد پول خود را در بانک سرمایه.

کتاب آموزش بورس : به بورس خوش آمدید

کتاب به بورس خوش آمدید : کتابی برای شروع یک سرمایه گذاری مطمئن کتاب به بورس خوش آمدید کتابی است که با خواندن آن میتوانید اولا یک سرمایه گذاری مطمئن در بورس را شروع کنید و ثانیا با استفاده از مفاهیم تحلیل بنیادی کاربردی در آن.

چگونه بهترین کارگزاری بورس را انتخاب کنیم؟

شاید اولین سوال برای یک تازه وارد به بازار سرمایه این باشد که از بین کارگزاری های بورس که در حال حاضر تعداد آنها به 108 کارگزاری می رسد کدام را برای دریافت کد بورسی انتخاب کند تا بتواند معاملات خود را انجام دهد و.

شاخص کل بازار بورس چیست؟

شاخص کل بورس نشان دهنده چیست و چگونه محاسبه می شود؟ در مورد شاخص کل بورس خیلی از افراد به ویژه تازه واردان بورسی سوالات زیادی دارند. مهم ترین و پرتکرارترین سوال این است که شاخص کل بازار بورس چیست و فرمول محاسبه آن از چه قرار است؟ یا این که شرکت های بورسی چگونه در عدد شاخص کل بازار بورس تاثیر می گذارند و آیا تاثیر همه شرکت ها یکسان است یا خیر؟ در این مطلب قصد داریم تمام ابهامات در مورد شاخص کل بازار بورس تهران را برطرف کنیم و به شما قول می دهم که در انتهای این مطلب مختصر و ساده، شما قادرید شاخص کل بورس را برای اطرافیان خود تعریف کنید و به اطلاعات بورسی خود اضافه کنید، پس همه چیز راجب شاخص کل بازار سرمایه رو در این مطلب بخونید.

شاخص کل بازار بورس

چنانچه شما هم پیگیر وضعیت بورس باشید، حتما کلمه شاخص بورس زیاد به گوشتان خورده است. در واقع این همان شاخصی است که بارها در تلویزیون، رادیو و دیگر رسانه‌ ها از رشد و افت آن صحبت به عمل می آید. در یک تعریف ساده، شاخص های بورس معیار سنجش بازار بورس ایران به حساب می آیند. بورس اوراق بهادار که در حال حاضر جایگاه خاصی در بین صاحبان سرمايه پیدا کرده است و دارای اصطلاحاتی است كه فعالان اين بازار بايد آگاهی كافی در اين زمينه داشته باشند و به ‌اصطلاح عاميانه با چم ‌و خم آن آشنا باشند.

به این شاخص، شاخص قیمت و بازده نقدی نیز گفته می شود که نشان دهنده سطح عمومی قیمت ‌ها و سود نقدی سهام شرکت‌ های بورسی است. در حقیقت این شاخص بیانگر میانگین بازدهی سرمایه ‌گذاران در بورس است. شاخص بورس از جمله معیارهای اصلی بازار بورس محسوب می شود كه آشنايی با آن و كاربردهايش در روند سرمايه‌ گذاری فعالان اين بازار اثرات زیادی دارد. در اين مطلب راهنما تلاش کرده ایم تا اطلاعات مورد نیاز برای اين كه بدانيد شاخص بورس یعنی چه و چطور بر مبنای نمودار شاخص بورس سرمايه‌ گذاری كنيد ارائه شود، پس تا انتها با وب سایت تخصصی سرمایه گذاری آنلاین مای مانی همراه بمانید.

شاخص کل بازار بورس چیست؟

اصطلاح شاخص یا Index نشان دهنده عددی است که با استفاده از آن می ‌توان تغییرات یک یا چند متغیر را در طول مدت ‌زمان معینی مورد ارزیابی قرار داد. در بازار بورس هم شاخص‌ های بسیاری برای نشان دادن وضعیت عمومی این بازار وجود دارند. هر شاخص از فرمول محاسباتی خاص خود داراست و هر کدام از آن ‌ها جنبه‌ های مختلفی از وضعیت گذشته و فعلی بازار بورس را نشان می‌ دهند.

به این منظور که بدانید شاخص بورس چیست ، با ید با مفهوم شاخص کل یا TEPIX آشنا شوید. شاخص کل یا شاخص قیمت پرکاربردترین شاخص بورس به حساب می آید و نشان دهنده میزان تغییرات قیمت سهام شرکت‌ های حاضر در بورس می باشد که می ‌تواند بازدهی این بازار را نشان دهد، لذا چنانچه شاخص کل بورس در ابتدای سال ۲۰ هزار واحد باشد و در پایان سال با ۱۰ هزار واحد افزایش به ۳۰ هزار واحد برسد، معنای آن این است که میانگین بازدهی بورس از محل افزایش قیمت سهام شرکت‌ها در آن سال ۵۰ درصد بوده است.

البته نباید این نکته را از یاد برد که تاثیر شرکت ‌های بزرگ در افزایش یا کاهش شاخص کل بسیار زیاد است و این امر شاید یکی از نقاط ضعف این شاخص باشد. به عنوان مثال چنانچه اغلب سهام بازار با درصدهای منفی معامله شوند، چند معامله با درصد مثبت بر روی سهام شرکت ‌های بزرگ می ‌تواند شاخص کل بورس را مثبت کند و برعکس. البته برای رفع این مشکل از شاخص کل هم‌ وزن استفاده به عمل می آید که در ادامه به آن اشاره خواهیم داشت. در شاخص هم وزن، تاثیر معاملات و قیمت سهام های مختلف بازار بر روی شاخص یکسان است و شرکت بزرگ و کوچک معنایی ندارد.

شاخص کل بورس نشان دهنده چیست ؟

شاخص ‌ها عمدتا معیارهای رکود یا رونق اقتصادی در بازار سرمایه هستند، از همین روی فعالان بازار سرمایه با بررسی اين شاخص‌ ها قادرند به وضعیت کلی بازار اشراف پیدا کرده و حتی تغییرات احتمالی قیمت ‌ها در آینده را پیش بینی نمایند، از طرفی سهامداران از طریق شاخص‌ ها، قادرند تغییرات یک پدیده را در دو زمان متفاوت با يكديگر مقايسه نمایند. برای مثال با استفاده از شاخص قیمت می ‌توان صنایع مختلف را با یکدیگر مورد مقایسه قرار داد و فهمید که در حال حاضر بهترین صنعت برای سرمایه گذاری و حتی نوسان گیری کدام است.

اما شاخص کل چگونه محاسبه و تحلیل می شود در نظر داشته باشید که شاخصی كه در اخبار راديو و تلويزيون از آن به‌ عنوان شاخص بورس نام می برند، شاخص كل است كه همه شركت‌ های بورس را در برمی ‌گیرد. شاخص كل در حقیقت مهم‌ ترین شاخص بورس به شمار می رود. به بیان دیگر شاخص کل بیان کننده رفتار عمومی تمام فعالان بازار است. اگر سرمایه ‌گذاران به بازار سهام اقبال نشان دهند، سمت خریدار کمی سنگین‌ تر از سمت فروشنده خواهد شد.

می توان گفت که این عدم تعادل شاخص را به سمت بالا هدایت خواهد کرد، ولی خروج سرمایه‌ ها از بازار می‌ تواند شاخص را به سمت کاهش سوق دهد. در مجموع شاخص کل نشان می ‌دهد که سرمایه ‌دارها چقدر به بازار سرمایه امید دارند. حالا فرض کنید که قیمت هیچ سهمی تغییر نکند. آیا باز هم امکان دارد شاخص بورس تغییر کند؟ بله! با تغییر در مقدار سود شرکت ‌ها. البته در واقعیت هرگز شاهد همچین اتفاقی نخواهیم بود، به خاطر این که تغییر در سود هر سهم قطعا بر روی قیمت سهام تاثیر می گذارد.

تعریف شاخص کل بورس به زبان ساده

منظور از شاخص بورس عددی است که وضعیت کلی بورس و جریان رشد یا کاهش این بازار را نشان می دهد. ما در بورس شاخص های گوناگونی داریم که هریک از آن ها وضعیت بورس را از جنبه های مختلف به ما نشان می دهند، که محاسبه هر یک از این شاخص ها با فرمول های متفاوتی صورت می پذیرد. یعنی برای تحلیل آن ابتدا باید کارکرد آن شاخص را بدانیم. نکته حائز اهمیت دیگر در مورد شاخص بورس این است که مثبت یا منفی بودن شاخص همیشه به معنی سودآوری یا ضرردهی بودن کل بورس نیست، بلکه شاخص وضعیت کلی بورس را مشخص می کند.

طریقه محاسبه شاخص شاخص کل بازار بورس

به منظور درک بهتر نحوه محاسبه شاخص کل ابتدا لازم است توضیح دهیم که بازدهی سرمایه گذاران که در بورس سرمایه گذاری کرده اند در بورس اوراق بهادار به دو روش محاسبه می ‌شود. در ابتدا بازدهی حاصل از دریافت سود نقدی در پایان هر سال مالی شرکت است و دوم تغییر قیمت سهم در طول دوره سرمایه گذاری سهامدار.

یعنی فرض کنیم که شخصی سهامی را به ارزش هر سهم ۵۰۰ تومان در ابتدای یک سال خریداری کرده است، قیمت هر سهم این شرکت در پایان سال ۶۰۰ تومان شده و شرکتی که سهام آن خریداری شده است نیز در پایان سال ۵۰ تومان به ازای هر سهم سود نقدی تقسیم کرده است، لذا این سرمایه گذار روی سهام توانسته تا پایان این سال در مجموع ۱۵۰ تومان به ازای هر سهم سود کند و در حقیقت بازدهی این سرمایه گذار در پایان سال ۳۰ درصد بوده است، به خاطر این که سرمایه وی از ۵۰۰ تومان به ۶۵۰ تومان افزایش یافته است. حالا روش و فرمول محاسبه شاخص کل بورس نیز بر همین شکل است :

(ارزش جاری بازار در زمان مبدا/ ارزش جاری بازار سهام در زمان محاسبه)* 100 = شاخص کل

به این معنی که شاخص کل افزایش قیمت کلیه سهام‌ های منتشر شده در بورس و همچنین تقسیم سود نقدی این شرکت ‌های سهامی را در نظر گرفته و بدین ترتیب بازدهی کلیه سهام ‌ها و در واقع بازدهی کل بورس را محاسبه می‌ کند که به آن شاخص کل بورس یا بازدهی نقدی بازار بورس گفته می شود.

ارزش جاری بازار، از مجموع ارزش جاری شرکت‌ های پذیرفته ‌شده در بورس حاصل می شود. خود ارزش جاری هر شرکت برابر است با حاصل ضرب تعداد سهام آن شرکت در قیمت هر سهم شرکت. ارزش جاری بازار در زمان مبدا نیز مربوط به مجموع ارزش جاری شرکت‌ های پذیرفته‌ شده در بورس در سال پایه می ‌شود. جالب است بدانید که در بورس اوراق بهادار تهران، سال ۱۳۶۹ به‌ عنوان سال پایه در نظر گرفته شده است.

تفاوت شاخص کل و شاخص هم وزن

برخی کارشناسان و تحلیل‌ گران بر این باورند که شاخص کل، معیار مناسبی برای سنجش وضعیت کلی بازار سهام نمی باشد. برای رفع این مشکل شاخص دیگری با نام “شاخص کل هم وزن” معرفی ‌شده است. در محاسبه شاخص کل هم وزن، تمام شرکت ‌های بورسی با وزنی برابر در محاسبه شاخص کل حضور دارند، بنابراین نوسان شرکت ‌های کوچک و بزرگ به اندازه مساوی در تغییرات شاخص کل هم وزن سهیم هستند.

به علاوه شاخص کل، شاخص دیگری به نام شاخص هم‌ وزن وجود دارد که اندازه شرکت‌ ها در محاسبه آن اثری ندارد و وزن همه شرکت ‌ها در آن به صورت مساوری در نظر گرفته شده است. برای مثال در گروه شیمیایی، شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس، شرکتی با اندازه بزرگ و ارزش بازار بالاست و از طرف دیگر در همین گروه، نماد شکربن (شرکت کربن ایران) شرکتی بسیار کوچک ‌تر با ارزش بازار پایین ‌تر است. چنانچه شاخص کل بر مبنای هم‌ وزن محاسبه شود، معاملات این دو سهم در بازار تاثیر یکسانی روی شاخص هم ‌وزن دارد.

تفاسیر مهم هم ‌زمان از شاخص کل قیمت و شاخص کل هم‌ وزن

• 1) وقتی که شاخص کل صعودی است، ولی شاخص هم ‌وزن نزولی؛ بدین معنی است که بیشتر سهام بازار نزول داشته ‌اند در حالی که شاخص کل به دلیل رشد چند سهم مهم شاخص ساز مثبت شده است.
• 2) وقتی که شاخص کل نزولی است و شاخص هم ‌وزن صعودی؛ بدین معنی است که سهام شاخص ساز و بزرگ بازار به دلایل مختلف نزول کرده ‌اند و در نتیجه شاخص کل کاهش پیدا کرده است، ولی عموم سهام بازار افزایش قیمت را تجربه کرده ‌اند. اگر این حالت طی دو الی ۴ روز کاری اتفاق بیفتد به این معنی خواهد بود که سرمایه‌ گذاران برای کسب سود باید به سمت سهام کوچک و متوسط حرکت کنند.
• 3) اگر هر دو شاخص باهم نزول کنند؛ در این حالت عموم بازار با کاهش قیمت مواجه شده است و اگر این موضوع براتی چندین روز متوالی رخ دهد، بستگی به شرایط حاکم بر بازار امکان دارد شاهد این تفسیر باشیم که بازار به سمت رکود پیش می ‌رود.
• 4) اگر هر دو شاخص صعود کنند؛ در این حالت عموم سهام بازار بورس صعودی خواهند بود و رخداد این حالت در طی چند روز می ‌تواند حکم به صعودی بودن بازار طی روزها یا ماه‌ های آتی را بدهد.

نکات مهم در خصوص شاخص کل بازار بورس

• ** در نظر داشته باشید که افزایش شاخص کل، لزوما به معنای سودآوری سهام تمامی شرکت‌ های بورسی نیست، همان ‌طور که کاهش شاخص کل نیز لزوما به معنای ضرردهی سهام همه شرکت‌ ها در بورس نیست، به خاطر این که همان طور که گفتیم، شاخص کل، نشان دهنده میانگین بازدهی بورس است و چه‌ بسا، در برخی موارد، علیرغم رشد چشم گیر شاخص کل بورس، برخی سهام با افت قیمت مواجه شده و سهامداران خود را با زیان مواجه سازند یا در شرایطی که شاخص کل با کاهش مواجه است، برخی سرمایه‌ گذاران که سهام ارزنده ‌ای را در سبد سهام خود دارند، سود قابل قبولی کسب نمایند.
• ** مورد بعدی ارتباط بین شاخص کل و سبد سهام است. یکی از اصول بسیار مهم سرمایه‌ گذاری در بورس، تشکیل سبد سهام متنوع است. هر اندازه سبد سهام یک سرمایه‌ گذار، متنوع ‌تر و به ترکیب سهام شرکت ‌های موجود در بورس نزدیک ‌تر باشد، بازدهی آن سرمایه‌ گذار نیز به متوسط بازدهی کل بورس که به وسیله شاخص کل نشان داده می‌ شود، نزدیک ‌تر می شود تا آنجا که اگر فردی بتواند ترکیب سهام موجود در سبد سهام خود را به صورت کامل، منطبق بر ترکیب تمامی سهام حاضر در بورس کند، بازدهی وی نیز به ‌صورت کامل منطبق بر نوسانات شاخص کل بورس خواهد بود و به عنوان مثال با رشد 30 درصدی شاخص، وی نیـز حدودا ۳۰ درصد سود کسب خواهد کرد.
• ** از آنجایی که شاخص کل از تعداد سهام شرکت‌ های مختلف اثر می گیرد، پس شرکت ‌های بزرگ ‌تر باعث تغییرات بزرگ‌تر شاخص بورس می ‌گردند نباید تنها تغییرات این شاخص را مبنا قرار داد و برای تحلیل و ارزیابی وضعیت کلی بازار بایستی از سایر شاخص‌ ها نیز کمک گرفت. یکی از اتفاقات رایج در بازار این هست که کلیت بازار نزولی اس، ولی به خاطر این که 3 الی 5 سهم بزرگ بازار صعود سنگین داشته‌ اند، شاخص کل رشد چشم گیری را ثبت می ‌کند که این امر موجب تعجب همگان می شود و دلیل آن همین موضوع تاثیر وزن شرکت در شاخص کل است که خیلی از افراد نمی دانند.

نتیجه گیری و کلام پایانی

در مورد شاخص های بورسی و قیمتی باید گفت که نیازی به بررسی تمامی شاخص ‌هایی که در این زمینه وجود دارند نیست و از میان آن ها تنها باید شاخص کل و شاخص کل هم ‌وزن بورس را مورد بررسی داد و دلیل این موضوع که شاخص های قیمتی دیگر را اصلا عنوان نکردیم دقیقا همین موضوع است که دانستن و تجزیه و تحلیل آن ها شما را گیج خواهد کرد و در عین حال بررسی آن ها هم کمکی به روند انجام معاملات شما نخواهد داشت و از این جهت در این مقاله در مورد آن ها حرفی نزدیم.

همان طور که گفتیم، در خیلی از مواقع امکا ندارد چند شرکت بزرگ وزن زیاد و ارزش بازار بزرگی داشته باشند و با مثبت یا منفی شدنشان شاخص کل را مثبت یا منفی کنند و این در حالی است که وضعیت بسیاری از شرکت ‌های دیگر این چنین نباشد! در این جور مواقع، شاخص هم وزن قیمت یا شاخص کل هم وزن می‌تواند به شکل بهتری وضعیت کلی بازار را به ما نشان دهد. به این دلیل که در شاخص هم وزن، وزن تمام شرکت‌ های بورسی یکسان است و شرکت‌ های بزرگ نمی ‌توانند شاخص را به واسطه سرمایه زیادشان تحت تاثیر قرار دهند.

البته این نکته را باز هم عنوان می کنیم که خرید و فروش سهام شرکت‌ ها و سرمایه ‌گذاری در بورس نباید صرفا با توجه به تغییرات روزانه شاخص باشد و مواردی مانند تحلیل تکنیکال، تحلیل بنیادی ، آموزش تابلوخوانی در بورس ، روانشناسی بازار و رفتار شناسی معامله گران و … می تواند در روند یک سهم و حتی بازار موثر باشد.

در پایان امیدوارم از این مطلب که درباره شاخص کل بازار بورس بود، نهایت استفاده رو برده باشید.

هر سوال یا ابهامی در خصوص شاخص های بورسی و غیر بورسی داشتید، حتما در بخش دیدگاه ها بنویسید تا تک تک پاسخ بدم.