نقطه تعادل در نمودار عرضه و تقاضا

عرضه و تقاضا در بورس

عرضه و تقاضا از مسائل بنیادی علم اقتصاد است که درک آن به ما کمک خواهد کرد تا با ما بقی مفاهیم اقتصادی و مالی آشنا شویم. و اگر این دو مفهوم پایه ای را به خوبی متوجه نشویم از درک سایر مفاهیم اقتصادی عاجز خواهیم ماند. این دو مفهوم اساسی دلیل اصلی تغییرات قیمت در تمامی بازار ها هستند. شناخت و تسلط بر عرضه و تقاضا جاری در بازار ها به ما در پیش بینی آینده ی قیمت آن دارایی مالی کمک زیادی می کند.

تقاضا (Demand)

فرض کنید شما 100 هزار تومان پول در اختیار دارید و قیمت هر خودکار 5 هزار تومان باشد. در این صورت شما توان خرید 20 خودکار را خواهید داشت. اگر قیمت نقطه تعادل در نمودار عرضه و تقاضا 10 هزار تومان شود توان خرید شما به 10 خودکار کاهش خواهد یافت. حال فرض کنید قیمت خودکار همان 5 هزار تومان اما این دفعه شما 200 هزار تومان پول دارید؛ این دفعه توان خرید شما به 40 خودکار افزایش خواهد یافت.

تقاضا در علم اقتصاد

تقاضا در علم اقتصاد تعریف مشخصی دارد. اگر بخواهیم ساده آن را بیان کنیم؛ تقاضا، مقداری از یک کالا یا خدمت خاص است که در بازار مورد خریداری می گیرد. قیمت عامل اصلی تغییر تقاضاست. قیمت و تقاضا رابطه ی عکس با یکدیگر دارند؛ هرگاه قیمت افزایش یابد تقاضا برای آن دارایی کاهش خواهد داشت(با فرض ثبات سایر عوامل). این مفهوم را اقتصاد دانان در نموداری ساده به نام نمودار تقاضا ترسیم کرده اند:

عوامل مؤثر بر تقاضا

در مثالی که ابتدای بحث تقاضا برای خرید خودکار آوردیم ؛ قیمت کالا و درآمد دو عامل تاثیر گذار بسیار مهم بر تقاضا هستند. قیمت عامل بازدارنده ای است که با افزایش خود تقاضا را کاهش می داد. هم چنین درآمد بیشتر، توان خرید ما را بالاتر می برد تقاضا افزایش می یافت(با فرض ثبات سایر عوامل).

فارغ از درآمد و قیمت آن کالا عوامل دیگری نیز بر تقاضا تاثیر خواهند گذشت؛ اولویت خریدار، مسائل فرهنگی و اجتماعی، آداب و رسوم ،انتظارات خریدار از آینده ی قیمت، فراوانی یا کمیابی آن کالا و. از جمله ی این عوامل خواهند بود.

عرضه (Supply)

تولید کنندگان، فروشندگان و مشاغل خدماتی عمده ی عرضه کنندگان بازار ها هستند. منفعت این گروه در گرو فروش بیشتر است. حال اگر قیمت پائین باشد عرضه ی آن محصول یا ارائه ی آن خدمت برای آن گروه ها به صرفه نخواهد بود و میل آنها برای فروش کاهش خواهد یافت.

عرضه در علم اقتصاد

عرضه را در اقتصاد این گونه تعریف کرده اند؛ مقداری از یک کالا یا خدمات است که تولیدکنندگان یا خدمات دهندگان ، در اختیار مصرف کنندگان قرار می دهند. همانطور که قیمت عامل اصلی تغییر تقاضا بود عامل اصلی تغییر عرضه نیز هست. با افزایش قیمت یک دارایی تامین کنندگان، تولید کنندگان، خدمات دهندگان و همه ی گروه هایی که عرضه کننده محصوب می شوند، منفعت بیشتری از فعالیت خود خواهند داشت و عرضه آن دارایی بیشتر می شود. این مفهوم را اقتصاد دانان را در نموداری ساده به نام نمودار عرضه ترسیم کرده اند:

عوامل مؤثر بر عرضه:

توانایی مقدار تولید، هزینه های تولید، اندازه ی زنجیره تامین و دشواری های آن، دسترسی به مواد اولیه ، مسائل مرتبط با رقابت با سایر تولید کنندگان از عمده عوامل مؤثر بر عرضه و تقاضا هستند.

تعادل (Equilibrium)

برای اینکه بازار به تعادل و ثبات برسد بایست مقدار عرضه و تقاضا با یکدیگر برابر باشد. این تعادل مادامی که محرکی برای تغییر رفتار مصرف کننده و تولید کننده وجود نداشته باشد پایدار خواهد ماند.

در نگاه اقتصاد دانان نقطه ی تعادل ، نقطه ی تلاقی نمودار عرضه و منحنی تقاضا ست. هرگاه این دو نمودار یکدیگر را قطع کنند تعادل برقرار شده است. آن قیمتی را که تعادل در آن برقرار شده را قیمت تعادلی می نامند.

عرضه و تقاضا در بورس

در بازار های مالی نیز همانند سایر بازارها مکانیزم عرضه و تقاضا جاری است. شاید در سایر بازارها به راحتی نتوان به میزان عرضه و تقاضا پی برد یا مقدار دقیق آن را اندازه گرفت اما در بازار هایی مالی همچون بازار بورس سهام به دلیل پیشرفته بودن معاملات و شفافیت بالااین مشکل را نداریم شما به راحتی با نگاه کردن به تابلو معاملات متوجه شدت عرضه وتقاضا خواهید شد.

نحوه نمایش عرضه و تقاضا بر تابلو معاملات

جدول سفارش های خرید و فروش به خوبی این عرضه و تقاضا و به تعادل رسیدن آنها را به خوبی نمایش می دهد. در هر ردیف تعداد سفارش ها، حجم سفارش ها و قیمت سفارش ها برای خریداران و فروشندگان مشخص شده است.

اگر به دقت این جدول نقطه تعادل در نمودار عرضه و تقاضا نگاه کنید متوجه می شوید که مجموع حجم سفارش های خریداران از مجموع حجم سفارش های فروشندگان بیشتر است. این بدان معناست که در آن لحظه غلبه ی تقاضا را شاهد هستیم. این جدول عرصه ی تقابل همیشگی عرضه و تقاضا ست و قیمت را با غلبه ی هریک بر دیگری جابجا می کند.

رابطه عرضه و تقاضا در بورس

طبیعتاً اگر قرار باشد عرضه ای بر تقاضا چیره شود. حجم سفارشات در سمت فروشندگان بیشتر خواهد شد. رقابت میان فروشندگان شکل می گیرد از آنجا که در فروش تقدم انجام سفارش با قیمت سفارش پائین تر هست، فروشندگان برای پیروزی در این رقابتی که میان خودشان آغاز کرده اند، قیمت خود را رفته رفته پائین تر می آورند. این نزول قیمت تا زمانی که عرضا بر تقاضا غلبه داشته باشد ادامه خواهد داشت.

در سمت مخالف هم وضع به همین صورت است. هنگامی که ولع تقاضا میان خریداران شدت یابد. حجم سفارشات خرید نسبت سفارشات فروش پیشی می گیرد. هنگام خرید اولویت انجام سفارش با خریداری است که قیمت بالاتری پیشنهاد کند. رقابت شکل گرفته میان خریداران آنها را به خرید در قیمت های بالاتر سوق می دهد تا جاییکه تعادل میان عرضه و تقاضا برقرار شود.

روانشناسی عرضه و تقاضا در بورس

روانشناسی عرضه و تقاضا در بورس، اساس دانش تحلیل تکنیکال و تابلو خوانی در بورس است. در روانشناسی عرضه و تقاضا ما به دنبال یافتن سوگیری ها و جهت گیری های ذهنی خریداران و فروشندگان هستیم. این سو گیری ها و جهت گیری ها، روند های بازار را می سازند. یک روند صعودی ماهیت تقاضا دارد، مادامیکه خریدار به هر دلیلی (تحلیل بنیادی، تکنیکال، اخبار وحواشی و. ) معتقد باشه قیمت فعلی سهم همچنان ارزنده است کماکان به خرید خویش ادامه خواهد داد و روند صعودی تداوم خواهد داشت. در روند نزولی عکس همین قضیه حکم فرماست. تشخیص روند و شناسایی ادامه روند با ابزار هایی که در تحلیل تکنیکال و تابلو خوانی داریم میسر خواهد بود. مثال بارز آن، همین الگوهای ادامه دهنده و الگوهای بازگشتی است که به دفعات در نمودار های قیمتی مشاهده کرده ایم. فاکتور های تابلو سهم نیز مثل رصد ورود و خروج پول هوشمند ویا قدرت خریدار و فروشنده به ما در فهمیدن ذهنیت خریداران و فروشندگان کمک خواهند کرد.

عوامل تاثیر گذار بر عرضه و تقاضا در بورس

بازار بورس یک بازار سرمایه گذاری است و سرمایه گذارانی که در این گونه بازارها فعالیت می کنند با هدف کسب سود وارد چنین بازار های پر ریسکی می شوند. به هر نحوی که این سرمایه گذاران در یابند دارایی مدنظرشان ارزشمند و پر بازده خواهد بود تقاضا را برای آن سهم بالا می برد و در طرف دیگر اگر حس کنند خرید یا نگه داری سهامی به صرفه نیست و بازدهی مطلوبی ندارد سرمایه گذاران را ترغیب به فروش یا عدم خرید آن دارایی می کند. گاهی این نتایج با دانش تحلیلی سرمایه گذاران یا مشاوران آنها در این زمینه به دست می یابد و گاهی هم اتفاقات و حواشی اطراف سهم آن نتایج را رقم می زند.

جمع بندی

عرضه و تقاضا محرک اصلی قیمت ها در بازارها هستند. اشراف و تسلط بر این موضوعات به ما در پیش‌بینی چشم‌انداز آینده قیمت‌ها کمک شایانی می‌کند. هر کجا بازار باشد فروشنده و خریدار وجود دارد و هرکجا فروشنده و خریدار باشد عرضه و تقاضا شکل می‌گیرد و هنگامی‌که این دو به تعادل می رسند معامله به انجام خواهد رسید.

عرضه و تقاضا در بازار سهام و عامل تغییرات قیمت

شروع درک تحلیل تکنیکال با درک عرضه و تقاضا در بازار سهام

قبل از هر شروعی در آموزش تحلیل تکنیکال لازم است مقداری عرضه و تقاضا و علت تغییرات قیمت را بشناسیم تا بتوانیم درک درستی از تحلیل تکنیکال و نمودار قیمت و تغییرات آن داشته باشیم بفهمیم که عرضه و تقاضا چیست و چگونه اختلاف بین حجم تقاضا و عرضه باعث حرکت قیمت می گردد در ادامه در مباحث تحلیل تکنیکال خواهید دید ما نقاطی با عنوان حمایت و مقاومت خواهیم داشت نقاطی که علت وجود آنها همین تغییرات در میزان عرضه و تقاضا خرید و فروش یک سهم است.

عرضه سهام

“عرضه” به تعداد کل سهامدارانی که خواهان فروش سهام خود با هر قیمتی هستند اطلاق می شود. برای مثال اگر ۱۰ سهامدار داشته باشیم که هر کدام از آن ها علاقمند به فروش سهام خود با قیمت های مشخص هستند:

هر کدام از این سهامداران به روشی متفاوت از دیگری سهام خود را ارزش گذاری می کنند. سهامدارانی که در سمت چپ قرار دارند قیمت پایین تری برای سهام خود نسبت به سهامداران سمت راست تعیین کرده اند. با یک نگاه کلّی به بازار سهام متوجه خواهیم شد که با افزایش قیمت ها تعداد کل سهام های عرضه شده نیز افزایش می یابد.با قیمت بازار ۱۰۰ تومان تنها یک سهام عرضه می شود اما با قیمت ۱۲۵ تومان تعداد ۵ سهام عرضه خواهد شد.

تقاضا برای سهام

“تقاضا” به کل خریداران بالقوه سهام که مایل به خرید سهام با هر قیمتی هستند اطلاق می شود. می توان از مثال قبل دراین مورد نیز استفاده کرد. ۱۰ نفر را تصور کنید که هر کدام قصد خرید یک سهام با یک قیمت مشخص را دارند :

در این مورد بر خلاف عرضه، با بالا رفتن قیمت، افراد کمتری مایل به خرید سهام خواهند بود. برای مثال اگر قیمت هر سهام ۱۳۸ تومان باشد تنها ۴ نفر تمایل به خرید ( ۴ نفر در سمت راست) و پرداخت ۱۳۸ تومان برای هر سهم را دارند. با نگاهی به نمودار تقاضای کل متوجه شیب نزولی خواهید شد:

تعادل بازار

“تعادل بازار” نقطه ای است که در آن عرضه و تقاضا برابر باشند – تمام خریداران و فروشندگان بالقوه تا زمانی که هیچ کس برای دست یابی به توافق بر سر قیمت باقی نماند معامله می کنند. می توانید نقطه تعادل را در هنگام برابر شدن عرضه و تقاضا در نمودار زیر مشاهده کنید:

با مثال های ارائه شده از خریداران و فروشندگان می توانید نقطه دقیقی که بازار در آن به تعادل می رسد را مشاهده کنید:

عرضه و تقاضا با قیمت ۱۲۷ تومان (در واقع قیمتی بین ۱۲۵۵ و ۱۲۷۵ ریال ) و تعداد ۵ با یکدیگر برابر شده و بازار به تعادل می رسد. از دیدگاه عملی این ها خریداران و فروشندگانی هستند که با هم معامله کرده اند و خریدارانی که بیش از دیگران به خرید سهام علاقمند بودند و فروشندگانی که بیش از دیگر فروشندگان راغب به فروش سهام خود بودند به انجام معامله پرداختند؛ دیگر فروشندگان راغب به فروش سهام خود با قیمت پایین مورد نظر سایر فروشندگان نبودند. فروشنده بعدی با پایین ترین قیمت سهام خواهان فروش سهام خود به قیمت ۱۲۸ تومان است اما خریدار بعدی تنها مایل به پرداخت ۱۲۵ تومان است بنابراین دیگر معامله ای صورت نمی گیرد.

علت افزایش و کاهش قیمت سهام در بازار

با توجه به توضیحات در مورد عرضه و تقاضا حالا باید برای ما ملموس باشد که سازو کار معاملات و عرضه و تقاضا در بازار بورس چگونه است همین عرضه و تقاضا در بازار بورس باعث تغییرات قیمت می شود مثلا فرض کنید که در مثال فوق فقط یک نفر سهام خود را ۱۳۸ تومان بفرشد و دیگران کسی از سهامداران پایین تر از این قیمت معامله نکند حال اتفاقی که رخ می دهد این است که فقط یک خریدار می تواند سهام این شرکت را خرید کند و ۹ خریدار نمی توانند سهام این شرکت را خرید کنند ، اما اگر افرادی تمایل به خرید سهام شرکت داشته باشند باید قیمت های بالای ۱۳۸ توان سهام را معامله کنند و این باعث می شود سهام ما رشد قیمت داشته باشد و معاملات آن در قیمت بالاتری انجام گیرد . به طور کلی هر زمان تقاضا بیشتر از عرضه در قیمتی شود باعث می شود نقطه تعادل جابه جا شده و رشد قیمت سهم را داشته باشیم و سهم در قیمت بالاتری معامله گردد . همین موضوع برای عرضه هم صادق است اگر در قیمتی مشخص عرضه کنند گان بسیار بیشتر از خریداران باشند رقابتی بین آنها برای فروش سهم ایجاد می شود که باعث می شود نقطه تعادل سهم جابه جا شود و به سمت قیمت پائین تری حرکت کند.

مفهوم عرضه و تقاضا در بازار سهام چیست

پیش از هر چیزی در یادگیری تحلیل تکنیکال لازم است تا بتوانیم مقداری میزان عرضه و تقاضا و همچنین علت تغییرات قیمت سهام و یا هر چیز دیگری را بشناسیم تا از این طریق بتوانیم از تحلیل تکنیکال و نمودار قیمت و تغییرات آن درک بهتری داشته باشیم و اینگونه متوجه شویم که عرضه و تقاضا چیست و چگونه می‌توان با استفاده از آن اختلاف بین حجم عرضه و تقاضا را که سبب حرکت قیمت می‌شود را محاسبه کرد.

عرضه سهام به چه معنا است؟

«عرضه» در واقع به تعداد کل سهامدارنی که قصد فروش سهام خود با هر قیمتی دارند گفته می‌شود. برای مثال اگر ۲۰ سهامدار داشته باشیم که هر کدام از آن‌ها علاقه‌مند به فروش سهم خود با قیمتی مشخص می‌باشند:

هریک از این سهامداران به یک روش متفاوت سهم خود را ارزش‌گذاری می‌کند. به نمودار زیر توجه کنید؛ سهامدانی که در سمت چپ نمودار قرار گرفته اند، قیمت پایین‌تری را برای سهام خود به نسبت دیگر سهامداران که در سمت راست تعیین کرده اند. اگر نگاهی کلی به نمودار بیاندازید متوجه خواهید شد که با افزایش قیمت‌ها تعداد کل سهم‌های عرضه شده نیز افزایش پیدا می‌کند.

مفهوم تقاضا چیست؟

با توجه به مفهوم عرضه قطعا می‌دانید «تقاضا» به تعداد کل خریداران که قصد دارند سهمی را با هر قمیتی خریداری کنند گفته می‌شود. برای درک بهتر مفهوم تقاضا می‌توان از مثال قبل نیز استفاده کرد؛ فرض کنید ۲۰ نفر که هر کدام تصمیم دارند تا یک سهم را با قیمتی مشخص خریداری کنند وجود دارند:

تفاوت عرضه و تقاضا در این است که در تقاضا برای خرید سهم هرچه قیمت یک سهم بالا‌تر رود برخلاف عرضه از تعداد خریداران کم خواهد شد. برای نمونه اگر قیمت یک سهم ۱۳۸ تومان تعیین شود تنها ۴ نفر تصمیم به خرید می‌گیرند (زمانی که قیمت افزایش پیدا کرده) اگر به نموداز ذیل توجه کنید، متوجه شیب نزولی میزان تقاضا برای خرید این سهم خواهید شد.

عوامل اثر گذار بر تقاضا بازار کدام اند؟

در این بخش برای درک بهتر موضوع عوامل اثر گذار بر تقاضا را بررسی کرده ایم:

۱- قیمت محصول: همانطور که گفتیم بدون شک با افزایش قیمت میزان تقاضا برای سهم کم خواهد شد، هرچه قیمت یک سهم یا کالا پایین‌تر باشد میزان تقاضا برای آن بیشتر خواهد بود. چرا که مردم کالاهای گران قیمت را کم‌تر خریداری می‌کنند و برای آن جایگزین قرار می‌دهند.

۲-درآمد خریداران: در این قسمت هرچه در آمد افراد در جامعه بیشتر باشد قطعا توانایی خرید بیشتر خواهد شد. بنابراین درآمد مستقیما می‌تواند سبب افزایش قدرت خرید و در نتیجه تقاضا در بازارهای مختلف شود.

۳-اولویت‌های خریداران: بدون شک در بازار کالاها و سهام‌های که بیشتر به سمت گرایش‌های مردمی باشد خریدار دارد، اما این مورد نیز می‌تواند به سرعت با تغییر گرایش‌ها تغییر کند. اما اغلب در تقاضا بازار میزان خرید برای سهام و کالاهای محبوب بیشتر خواهد بود.

۴-سطح انتظار متقاضیان سهام: اگر شرایط به گونه‌ای باشد که خریدار تصور کند این محصول و یا سهم در آینده کمیاب و یا گران خواهد شد قطعا تقاضا برای آن افزایش خواهد یافت. بنابراین به راحتی می‌توان متوجه شد که ارتباط واضح و مستقیمی بین تقاضای فعلی با توجه به قیمت‌گذاری در آینده وجود دارد.

5- حجم بازار: به طور کلی اندازه نقطه تعادل در نمودار عرضه و تقاضا بازار نشان دهنده تعداد خریداری می‌باشد که، محصول و یا خدمات موجود را می‌خرند. در همین راستا اگر حجم و اندازه بازار کم باشد، تعداد خریداران کم می‌شود و تقاضا برای کالا کاهش خواهد یافت. اما با گسترش حجم بازار، خریداران بیشتری به بازار تزریق می‌شود و در نتیجه تقاضا برای آن نیز کاهش می‌یاید.

چگونه تعادل در بازار ایجاد می‌شود؟

تعادل بازار در واقع همان نقطه ای است که در آن عرضه و تقاضا برابر باشند، تمامی خریداران و فروشندگان بالفوه تا زمانی که هیچ نقطه ای برای دست یابی به توافق بر سر قیمت ایجاد نشود وارد بازار نمی شوند و معامله نمی کنند. می توانید نقطه تعادل را در هنگام برابر شدن عرضه و تقاضا را در نمودار زیر مشاهده می کنید:

آیا می توان تعادل عرضه و تقاضا بازار را تغییر داد؟

به طور کلی سهامداران حقیقی که اغلب سرمایه داران خرد و یا صاحبان مقدارهای کم از سهام شرکت‌ها هستند، نمی‌توانند سبب ایجاد و یا تغییر تعادل در بازار شوند. بلکه تنها برخی از نهاد‌ها و موسسات بزرگ مالی حقوقی که دارندگان سهم‌های بزرگ هستند، می‌توانند سبب ایجاد تعادل عرضه و تقاضا و یا بر هم زدن تعادل شوند. در واقع این سرمایه گذاران بزرگ نقش حمایتی را در بازار ایفا می‌کنند. ایجاد حجم بالای خرید توسط این نهادهای مالی در زمان‌هایی که بازار در حال از دست دادن الگوهای معاملاتی می‌باشد، بسیار مهم و ضروری تلقی می‌شود.

چگونه متوجه شویم که تقاضا برای یک سهم بالا است؟

توجه داشته باشید که همیشه در بازر‌های کارا اغلب پس از منتشر شدن یک خبر مثبت در رابطه با یک شرکت و یا عملکرد آن بالا می‌رود. بنابراین برای اینکه متوجه شویم که آیا تقاضا برای خرید یک سهم بالا است یا خیر؟! باید به میانگین حجم معاملات آن در نمودار روزانه سهم توجه کنیم. در روزهایی که حجم معامله بیشتر از متوسط حجم روزانه باشد، به دنبال آن قیمت سهم نیز افزایش و آن کالا با قیمت بالایی معامله می‌شود. در این موارد اگر به بازار دقت داشته باشید، متوجه می‌شوید که تعداد افراد خریدار به نسبت فروشنده‌ها بیشتر می‌باشد.

جمع بندی:

به طور کلی قانون عرضه و تقاضا، به صورت روزانه در بازار سهام نمایش داده می‌شود. تقاضای زیاد برای عرضه‌های محدود سهم سبب افزایش قیمت سهم می‌شود و عرضه زیاد سهم و تقاضای کم باعث کاهش قیمت خواهد شد. در نتیجه علت ایجاد صف‌های خرد و یا فروش در بازار را می‌توان به‌عدم وجود عرضه و یا تقاضا در بازار نسبت داد.

نقطه تعادل در نمودار عرضه و تقاضا

توجه: منحنی عرضه معمولاً شیب مثبت دارد، یعنی رابطه قیمت و مقدار عرضه رابطه ای مستقیم می باشد.

دو نوع تغییر عرضه داریم:

1) تغییر در مقدار عرضه: که به دلیل تغییر در قیمت کالا صورت می گیرد و با حرکت روی منحنی عرضه نشان داده می شود.

2) تغییر در عرضه: که به دلیل تغییر در عواملی به جز قیمت کالا صورت می گیرد. به عبارت دیگر عواملی که در رسم منحنی عرضه ثابت نگهداشته ایم مثل هزینه های نقطه تعادل در نمودار عرضه و تقاضا تولید، تکنولوژی و . اگر تغییر کنند باعث جابجایی منحنی عرضه می گردد که به تغییر در عرضه معروف است.

به عنوان مثال اگر هزینه های تولید افزایش یا تکنولوژی تولید تضعیف گردد، منحنی عرضه به سمت چپ انتقال می یابد و اگر هزینه های تولید کاهش یابد یا تکنولوژی تولید بهبود یابد، منحنی عرضه به سمت راست انتقال می یابد یعنی در همان سطوح قبلی قیمت، عرضه کالا افزایش یافته است.

منحنی عرضه معمولاً شیب مثبت دارد ولی ممکن است عمودی، افقی و یا شیب منفی باشد. در دوره کوتاه مدت منحنی عرضه ممکن است عمودی باشد یا منحنی عرضه نیروی کار ممکن است در حالت هایی خاص شیب منفی پیدا نماید و یا منحنی عرضه ای که رو در روی یک مصرف کننده خاص قرار دارد، حالت افقی پیدا می کند.

تعادل به وضعیتی اطلاق می گردد که هیچ انگیزه، محرک و یا نیرویی برای تغییر رفتار وجود نداشته باشد.

شرط تعادل بازار این است که عرضه با تقاضا برابر باشد، به عبارت دیگر اضافه تقاضا و یا اضافه عرضه برابر با صفر باشد.

در شکل زیر نقطه تعادل و و به ترتیب قیمت و مقدار تعادلی است زیرا در ، می باشد. قیمت تعادلی نیست زیرا در این قیمت اضافه عرضه ( ) وجود دارد و انگیزه ای است که عرضه کنندگان قیمت کالا راکاهش دهند تا کالاهایشان به فروش رود، در قیمت اضافه تقاضا ( ) وجود دارد بنابراین انگیزه برای افزایش قیمت وجود دارد. در چون عرضه و تقاضا برابر است انگیزه و یا نیرویی برای تغییر قیمت و مقدار نقطه تعادل در نمودار عرضه و تقاضا عرضه و تقاضا وجود ندارد.

تغییر در نقطه تعادل:

هر عاملی که باعث انتقال منحنی های عرضه و تقاضا گردد موجب تغییر در نقطه تعادل و در نتیجه تغییر در قیمت و مقدار تعادلی می گردد. به عنوان مثال اگر درآمد افزایش یابد و کالا عادی باشد، منحنی تقاضا به سمت راست انتقال می یابد و در نتیجه قیمت و مقدار تعادلی افزایش می یابد. افزایش دستمزد یا مالیات باعث افزایش هزینه های تولید می گردد، منحنی عرضه به سمت چپ انتقال می یابد در نتیجه قیمت تعادلی افزایش و مقدار تعادلی کاهش می یابد. یا افزایش همزمان قیمت کالای جانشین و بهبود تکنولوژی، منحنی عرضه و تقاضا را به سمت راست انتقال می دهد و در نتیجه مقدار تعادلی افزایش می یابد ولی قیمت تعادلی ممکن است افزایش یابد، کاهش یابد و یا ثابت بماند که به اندازه انتقال منحنی های عرضه و تقاضا بستگی دارد.

تعادل یا پایدار (با ثبات) و یا ناپایدار (بی ثبات) است. تعادل پایدار تعادلی است که اگر از آنخارج شویم، مجدداً به تعادل اولیه برمی گردیم ولی تعادل ناپایدار تعادلی است که اگر از آن خارج شویم دیگر به تعادل اولیه بر نمی گردیم بلکه از آن دورتر می شویم.

می توان گفت که اگر در قیمت های بالاتر از قیمت تعادلی اضافه عرضه و در قیمت های پایین تر از قیمت تعادلی اضافه تقاضا داشته باشیم تعادل پایدار است و در غیر این صورت تعادل ناپایدار است. یا می توان گفت اگر عرضه شیب مثبت و تقاضا شیب منفی داشته نقطه تعادل در نمودار عرضه و تقاضا باشد تعادل پایدار است و اگر عرضه و تقاضا هر دو شیب منفی داشته باشند، تعادل در صورتی پایدار است که شیب منحنی عرضه بیشتر از شیب منحنی تقاضا باشد.

قیمت های سقف و قیمت های کف:

قیمت سقف به حداکثر قیمتی گفته می شود که تعیین می شود و اجازه داده نمی شود که قیمت از حد تعیین شده بالاتر رود. قیمت سقف برای اینکه مؤثر واقع شود باید پایین تر از قیمت تعادلی تعیین شود. قیمت سقف باعث اضافه تقاضا یا کمبود عرضه در بازار می شود که می باشد از طریق جیره بندی، کوپن، صف و . مقدار کالای عرضه شده توزیع شود. در غیر این صورت بازار سیاه در مورد آن کالا بوجود می آید. قیمت سقف برای حمایت از مصرف کنندگان تعیین می شود.

قیمت کف حداقل قیمتی است که تعیین می شود و اجازه داده نمی شود که قیمت از حد تعیین شده پایین تر بیاید. قیمت کف باعث اضافه عرضه می شود و برای حمایت از عرضه کنندگان برقرار می گردد.

اثر برقراری مالیات بر واحد و تعیین سهم مالیاتی عرضه کننده و تقاضا کننده:

اگر دولت مالیات بر واحد از عرضه نقطه تعادل در نمودار عرضه و تقاضا کنندگان دریافت کند، منحنی عرضه به اندازه نرخ مالیات ( t ) به سمت بالا یا چپ انتقال پیدا می کند زیرا هزینه های تولید افزایش یافته است. انتقال منحنی عرضه به سمت چپ باعث افزایش قیمت تعادلی می شود و عرضه کننده از طریق افزایش قیمت کالا، مقداری از مالیات را به مصرف کننده انتقال می دهد که این بحث به انتقال مالیات معروف است.

می توان گفت سهم مصرف کننده از مالیات یا مقدار انتقال مالیات توسط تولید کننده به مصرف کننده برابر است با (100 ) هر چه تولید کننده بیشتر بتواند قیمت را افزایش دهد، انتقال مالیات و سهم مصرف کننده از مالیات بیشتر خواهد بود. اگر قیمت به اندازه نرخ مالیات افزایش یابد، همه مالیات به مصرف کننده انتقال یافته است و سهم عرضه کننده صفر است. مقدار سهم تولید کننده و مصرف کننده و یا به عبارت دیگر مقدار انتقال مالیات به شیب منحنی های عرضه و تقاضا بستگی دارد. هر چه شیب منحنی تقاضا بیشتر و یا شیب منحنی عرضه کمتر باشد سهم مصرف کننده بیشتر خواهد بود اگر منحنی تقاضا عمودی و یا عرضه افقی باشد همه مالیات را مصرف کننده می پردازد. هر چه شیب منحنی عرضه بیشتر و یا شیب منحنی تقاضا کمتر باشد، سهم عرضه کننده بیشتر است. اگر عرضه عمودی و یا تقاضا افقی باشد همه مالیات را عرضه کنندگان می پردازند و سهم مصرف کننده صفر است.

انتقال مالیات با فرار مالیاتی متفاوت است. فرار مالیاتی یک بحث حقوقی است و جرم می باشد یعنی از طریق حساب سازی، پنهان سازی، بنگاه یا فرد از مالیات فرار می کند، ولی انتقال مالیات بحثی اقتصادی است و جرم هم نمی باشد.

بررسی عرضه و تقاضا در بازار سهام چگونه است؟

حتماً شما هم تابه‌حال اصطلاح عرضه و تقاضا را شنیده‌اید. به‌طورکلی از اصطلاح عرضه و تقاضا در بازار و میزان درخواست مشتری و میزان تولید یاد می‌شود. . امروزه نیز بازار بورس تهران یکی از بزرگ‌ترین و پرطرف‌دارترین این بازارها برای سرمایه‌گذاری است. از همین جهت نیز در این مقاله به بررسی عرضه و تقاضا در بازار سهام می‌پردازیم. مفهوم عرضه و تقاضا یکی از عوامل تغییر قیمت و یکی از مفاهیم اصلی و اولیه در بازار بورس و سهام است. اما قبل از هر چیز ابتدا باید کمی با مفاهیم عرضه و تقاضا آشنا شویم نقطه تعادل در نمودار عرضه و تقاضا و سپس علت تغییرات قیمت را بشناسیم. پس با ما تا انتهای این مقاله همراه باشید.

مفهوم عرضه در بازار بورس

برای تحلیل عرضه و تقاضا به روش تکنیکال ابتدا باید نمودار قیمت سهام شرکت‌های بورسی را مورد بررسی قرار داد. در ادامه نیز به بررسی نقاط حمایت و مقاومت خواهیم پرداخت که به دلیل تغییرات در میزان عرضه و تقاضا ایجاد می‌شوند. واژه عرضه به تعداد سهام‌دارانی گفته می‌شود که قصد فروش سهام خود با هر قیمتی را دارند. به‌عنوان‌مثال اگر که بیست سهام‌دار داشته باشیم، هرکدام از آنها می‌خواهند با قیمت مشخصی سهام خود را به فروش برسانند.

به عبارت ساده‌تر می‌توان گفت زمانی که سهام‌داران تصمیم به فروش سهام خود گرفته‌اند، عرضه اتفاق می‌افتد. پس تا اینجا متوجه شدیم که عرضه سهام همان فروش سهام است. پس در نتیجه با افزایش قیمت‌ها از سوی فروشنده تعداد کل سهام عرضه شده نیز افزایش پیدا می‌کند.

قانون عرضه

همان‌طور که قبلاً گفتیم، عرضه جریانی است که برای پاسخ به تقاضای بازار ایجاد خواهد شد. بر اساس قانون عرضه در شرایطی که تمام عوامل با یکدیگر برابر باشند هر چه قیمت یک کالا بیشتر باشد عرضه یا درخواست برای فروش آن نیز بیشتر خواهد شد.

مفهوم تقاضای سهام در بازار بورس

برای شناخت مبحث عرضه و تقاضا در بازار سهام تا اینجا با مفهوم عرضه آشنا شدید اما در این بخش باید مفهوم تقاضای سهام در بورس را بررسی نماییم. زمانی که خریداران بالقوه سهام، قصد خرید سهام با هر قیمتی را دارند تقاضا اتفاق می‌افتد. در واقع می‌توان گفت که خریداران سهام، تقاضا را ایجاد می‌کنند. به بیان ساده‌تر تقاضا همان درخواست برای خرید سهام است و با افزایش قیمت تعداد این خریداران کمتر خواهد شد و در نتیجه تقاضای کمتری در بازار اتفاق می‌افتد.

قانون تقاضا

بر اساس قانون تقاضا در شرایطی که سایر عوامل با یکدیگر برابر باشند، به میزانی که قیمت یک کالا بالاتر باشد تقاضای کمتری برای آن کالا وجود دارد. این یک قانون ساده اما بسیار کاربردی برای قانون تقاضا در بازار سهام است.

میزان عرضه در بازار سهام وابسته به چه عواملی است؟

علاوه بر قیمت که در تعیین میزان عرضه نقش مهمی دارد، زمان نیز از دیگر فاکتورهای تأثیرگذار بر میزان عرضه خواهد بود. تأمین‌کنندگان کالا نیز به تغییرات قیمت واکنش نشان می‌دهند که این موضوع نشان‌دهنده تأثیر زمان در نقطه تعادل در نمودار عرضه و تقاضا میزان عرضه است. اما به جز این، مدت‌زمان بالا بودن قیمت و تقاضا نیز اهمیت زیادی بر میزان عرضه دارد. تصور کنید که در بدو انتشار ویروس کرونا تقاضا برای محصولات بهداشتی مانند دستکش، الکل ضدعفونی‌کننده، ماسک و… با افزایش قیمت روبرو شد.

ابتدا تولیدکنندگان به‌راحتی با افزایش ظرفیت خط تولید، توانستند این نیاز و تقاضا را برطرف کنند. اما زمانی که این ویروس برای مدت طولانی‌تری همراه ما بود تغییرات در تقاضا و قیمت به شکل طولانی‌مدت اتفاق افتاد و در نتیجه تولیدکنندگان تصمیم گرفتند که با تغییرات زیرساختی و تجهیزاتی پاسخگوی تقاضای طولانی‌مدت بازار باشند. در این میان اضافه بر فاکتورهای زمان و قیمت، ظرفیت و هزینه تولید و تعداد رقبا نوع محصول تولیدی هم بر میزان عرضه بازار تأثیرات متغیری گذاشت.نقطه تعادل در نمودار عرضه و تقاضا

رابطه عرضه و تقاضا در بازار سهام

برای توصیف رابطه بین عرضه و تقاضا در بازار سهام تصور کنید که یک شرکت تازه‌تأسیس در زمینه تولید خودرو برای تولید ده‌هزار دستگاه در سال به قیمت ۱۰۰۰۰۰۰۰۰ برنامه‌ریزی کرده است. اکنون باتوجه‌به کیفیت مناسب این محصولات تقاضا برای خرید آن افزایش پیدا کرده و سی هزار نفر درخواست خرید برای این ده‌هزار دستگاه را کرده‌اند. در چنین شرایطی بر اساس تابع تقاضا هرچه تقاضا بیشتر باشد به دنبال آن قیمت هم افزایش می‌یابد.

سپس بر اساس تابع عرضه با بالارفتن قیمت میزان عرضه هم افزایش پیدا می‌کند. از سوی دیگر نیز اگر تقاضا یا درخواست خرید برای این محصولات کمتر از میزان عرضه باشد قیمت کاهش پیدا می‌کند و در نتیجه میزان تقاضا، با کاهش قیمت بیشتر خواهد شد.

نقطه تعادل در عرضه و تقاضا در بازار سهام چگونه به وجود می‌آید؟

به‌وجودآمدن نقطه تعادل در بازار سهام نیز مانند هر فرایند دیگری شامل مراحلی است. در وضعیتی که تقاضا برای سهام بیش از عرضه در یک قیمت باشد، نقطه تعادل جابه‌جا شده و قیمت افزایش پیدا می‌کند. در نقطه مقابل هم می‌توان گفت که در شرایطی که عرضه برای یک محصول بیش از تقاضا در یک قیمت باشد رقابتی میانه عرضه‌کنندگان ایجاد می‌شود و در چنین حالتی بازهم نقطه تعادل جابه‌جا شده و قیمت‌ها کاهش پیدا می‌کنند.

به‌طورکلی تعامل میان عرضه و تقاضا همیشه در بازار وجود دارد اما این موضوع به ما نشان می‌دهد که میزان تقاضا برای هر محصولی به قیمت آن محصول برمی‌گردد. در طی فرایند عرضه و تقاضا در بازار سهام، تقاضاکنندگان و عرضه‌کنندگان یا به زبان ساده خریداران و فروشندگان در مقابل یکدیگر مقاومت می‌کنند تا بر سر یک قیمت مشترک به توافق برسند. در این حالت در بازار نقطه تعادل شکل می‌گیرد.

اکنون به معرفی نقطه تعادل می‌پردازیم. در نمودار عرضه و تقاضا وقتی‌که دو خط عرضه و تقاضا در نقطه‌ای با هم تلاقی پیدا می‌کنند نشان‌دهنده ایجاد تعادل در بازار است. پس می‌توان گفت که برابر بودن میزان عرضه و تقاضا عامل شکل‌گیری نقطه تعادل در بازار خواهد بود. در چنین شرایطی به‌اصطلاح گفته می‌شود که تخصیص کالا در کارآمدترین حالت خود قرار گرفته است. البته ذکر این نکته هم لازم است که وجود تعادل در اقتصاد تنها در تئوری ممکن است و احتمالاً هیچ زمان به این نقطه در اقتصاد نخواهیم رسید. در قسمت بعدی به بررسی تبعات این موضوع خواهیم پرداخت.

عدم وجود تعادل در عرضه و تقاضا در بازار سهام

عدم تعادل در بازار عرضه و تقاضا در نهایت به مازاد عرضه و مازاد تقاضا منتهی می‌شود. در ادامه به معرفی هر یک می‌پردازیم. زمانی که قیمت بیشتر از قیمت تعادل باشد مازاد عرضه اتفاق می‌افتد و بازار را نقطه تعادل در نمودار عرضه و تقاضا با ناکارآمدی مواجه می‌کند. مازاد عرضه به این معنی است که تولیدکنندگان محصولات بیشتری را به نسبت تقاضای بازار تولید کرده و به علت قیمت بالا تقاضای بازار کاهش پیدا می‌کند.

اما درصورتی‌که قیمتی کمتر از قیمت تعادل تعیین شده باشد، در این حالت مازاد تقاضا اتفاق می‌افتد. در این حالت قیمت پایین است و تقاضا زیاد اما هم‌زمان میزان تولید هم بسیار پایین است. در این حالت بالا بودن تقاضا حتی باعث کمبود کالا هم می‌شود و از این طریق قیمت افزایش پیدا خواهد کرد.

بررسی مفهوم انتقال و حرکت

در مبحث عرضه و تقاضا در بازار سهام هرکدام از مفاهیم انتقال و حرکت در نمودار تقاضا و عرضه به‌صورت جداگانه و متفاوتی معنی می‌دهند. مثلاً در نمودار تقاضا حرکت به معنی تغییر قیمت یا تغییر میزان تقاضا از یک نقطه به نقطه دیگر بوده ولی حرکت در نمودار تقاضا نشان‌دهنده تقاضای ثابت و پایدار است. به این معنی که با تغییر قیمت، تقاضا نیز تغییر می‌کند. اما در نمودار عرضه، حرکت به معنی پایدار بودن رابطه عرضه و قیمت است. به این صورت که عرضه و قیمت با تغییر قیمت ثابت می‌مانند. در این حالت اگر قیمت برای مثال دوبرابر شود عرضه هم دوبرابر خواهد شد.

حال به معرفی مفهوم انتقال می‌پردازیم. انتقال در منحنی به معنی این است که با ثابت ماندن قیمت، میزان عرضه یا تقاضا کم و زیاد می‌شوند. مفهوم انتقال درست برعکس حرکت است. اگر مفهوم حرکت را به معنی ثابت ماندن رابطه بین قیمت و عرضه و تقاضا در نظر بگیریم، انتقال به معنی تغییر کردن رابطه میان قیمت و عرضه و تقاضا است. چنانچه پیش‌تر ذکر شد عرضه و تقاضا می‌توانند تحت تأثیر عوامل مختلفی به جز قیمت تغییر کنند.

دقیقاً در چنین شرایطی که عرضه و تقاضا توسط عوامل دیگری به جز قیمت تغییر می‌کنند، انتقال اتفاق می‌افتد. هنگامی‌که انتقال اتفاق می‌افتد به این معنی است که شرایط به‌طورکلی تغییر پیدا کرده و ما شاهد یک نمودار جدید خواهیم بود. اما زمانی که حرکت اتفاق می‌افتد فقط طول نمودار است که تغییر پیدا می‌کند.

بررسی صف خرید و فروش در بازار سهام

در بررسی عرضه و تقاضا در بازار سهام باید گفت که حجم عرضه و تقاضا بر روی نوسانات قیمت تأثیر می‌گذارند و از این طریق باعث به‌وجودآمدن صف‌های خرید و فروش سهام می‌شوند. در ادامه به توصیف صف خرید و فروش می‌پردازیم:

صف خرید: زمانی که تقاضا برای یک محصول افزایش پیدا می‌کند و هم‌زمان عرضه‌کننده از فروش سهام به قیمت فوق ممانعت می‌کند، صف خرید به وجود می‌آید.

صف فروش: صف فروش هم نشانگر عدم تمایل افراد به خرید بوده که در نقطه مقابل نشانه اقبال سهام است. اگر تعداد فروشندگان از تعداد خریداران بیشتر شود با چنین حالتی صف فروش به وجود می‌آید.

حمایت و مقاومت در بازار سهام

با افزایش تقاضای سهم یعنی زمانی که میزان تقاضا بیش از عرضه باشد، قیمت سهم رشد می‌کند و از روند کاهشی به روند صعودی تغییر پیدا می‌کند. به نقطه شروع روند صعودی سهم، نقطه حمایتی گفته می‌شود. از سوی دیگر زمانی که عرضه بیش از تقاضا باشد نقطه مقاومتی اتفاق می‌افتد و سهم موردنظر از روند صعودی به کاهشی تغییر پیدا می‌کند.

دسترسی به جدول عرضه و تقاضا

برای چک کردن میزان عرضه و تقاضا در بازار برای هر سهم در سایت sahm.io یک جدول وجود دارد که می‌توانید آن را مشاهده کنید. همچنین برای زیر نظر گرفتن یک سهم خاص فقط کافی است که آن را به نقطه تعادل در نمودار عرضه و تقاضا دیده‌بان خود اضافه نمایید. این جدول شامل ستون‌های خاصی از قبیل تعداد و حجم است. در سه ستون اول از سمت راست این جدول اطلاعات مربوط به متقاضیان و خریداران درج شده است و در سه ستون سمت چپ نیز اطلاعات مربوط به عرضه‌کنندگان یا فروشندگان قرار گرفته است.

واژه تعداد در جدول بررسی عرضه و تقاضا در بازار سهام به معنی تعداد نفراتی است که قصد خرید یا فروش این سهم را دارند. واژه حجم نیز تعداد کل سهمی است که کاربران درخواست خرید یا فروش آن را دارند. اکنون با ذکر مثال درک این جدول را برای شما آسان‌تر می‌کنیم. تصور کنید که شما قصد خرید یک سهم به قیمت ۱۰۰ ریال را دارید و بنده قصد خرید ۳ سهم به قیمت ۱۰۰ ریال را دارم. در نتیجه عدد داخل جدول این‌گونه خواهد بود:

بررسی عرضه و تقاضا در بازار سهام از منظر روان‌شناسی

در این بخش تصمیم گرفتیم که با استفاده از علم روان‌شناسی و رفتارشناسی عکس‌العمل افراد در برابر میزان عرضه و تقاضا در بازار سهام را بررسی کنیم. مطالعات نشان داده که بیش از تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال، رفتار و شخصیت افراد است که بر معاملات و معادلات تأثیر می‌گذارد. در تحلیل روان‌شناسانه بازار سهام متوجه می‌شویم که اگر عرضه یک محصول در مقابل میزان تقاضا برای آن کم باشد، خریداران و کسانی که به آن نیاز دارند، برای دستیابی به محصول با یکدیگر رقابت می‌کنند. به شکلی که افراد مایل‌اند پول بیشتری برای خرید محصول بپردازند تا از دیگر رقبا پیشی بگیرند.

اما مطالعات روان‌شناسی نشان داده که در شرایطی که عرضه برای یک کالا بیش از تقاضای آن باشد افراد به‌جای خرید آن کالا یا سهم، محصولات دیگری را خریداری می‌کنند. زیرا در میان معامله‌گران ترس از کمبود آن کالا مشاهده نمی‌شود. در نتیجه خریداران نیز منتظر کاهش قیمت محصول می‌مانند و بیشتر صبر خواهند کرد. از لحاظ روان‌شناسی می‌توان گفت که قانون عرضه و تقاضا در بحث روان‌شناسی کاملاً به میزان ترس و طمع افراد بستگی دارد.

مطالب تکمیلی

شناخت بازار سهام مباحث بسیار زیاد و گوناگونی را شامل می‌شود اما یکی از پایه‌ترین مفاهیم و درعین‌حال مهم‌ترین آنها مبحث عرضه و تقاضا و نقش هر یک در ایجاد صف‌های خرید و فروش و افزایش یا کاهش قیمت خواهد بود. با بررسی دقیق نمودارهای تکنیکال می‌توان رفتار و عکس‌العمل افراد را هنگام عرضه و تقاضا مشاهده نمود و در لحظات پایانی بازار سرمایه تصمیم درستی اتخاذ کرد.

میزان عرضه در بازار سهام توسط سهام‌دارانی که می‌خواهند سهم خود را با قیمت‌های مختلفی بفروشند تعیین می‌شود. همچنین میزان تقاضا را خریدارانی که می‌خواهند با قیمت‌های مختلف خرید کنند، مشخص می‌کنند. پس در واقع می‌توان گفت که خریداران و فروشندگان میزان عرضه و تقاضا در بازار سهام را مشخص می‌کنند. در چنین روندی در هنگام خرید و فروش، افرادی خواهان این هستند که سهم را با بیشترین قیمت فروخته یا با کمترین قیمت بخرند. در این شرایط نیز به میزانی که قیمت یک سهم بالاتر رفته عرضه آن هم بیشتر می‌شود و به میزان کاهش قیمت نیز میزان تقاضا برای خرید آن بیشتر خواهد شد.

در نهایت لازم به ذکر است که حجم عرضه و تقاضا در بازار تنها روی قیمت اثر نمی‌گذارد، بلکه روی سایر فعالیت‌های اقتصادی نیز تأثیرگذار است. اکنون با شناخت مفاهیم کاربردی و مفید این مطلب قادر خواهید بود که این مفاهیم را به کار ببندید تا تحلیل‌های بهتری از بازار سهام داشته باشید و در مواقع لازم تصمیمات مفیدی اتخاذ نمایید.